Πριν από λίγες μέρες προσπάθησα να απαντήσω γιατί η Ελλάδα παραμένει από τις φτωχότερες χώρες της δυτικής Ευρώπης, παρότι τα τελευταία χρόνια η οικονομία πηγαίνει καλά.
Ο βασικός λόγος είναι η χαμηλή ανταγωνιστικότητα, συνδυασμένη με τη βαλκανική (ανατολίτικη) νοοτροπία της ελάχιστης αξιοκρατίας και των μικρών οικογενειακών επιχειρήσεων. Στην καθ’ ημάς Ανατολή προτιμάμε τα "δικά μας παιδιά" αντί για τα "ικανά παιδιά" στις κρίσιμες θέσεις.
Και τη δεκαετία του ’50 και του ’60, όταν η οικονομία "πέταγε" και η Ελλάδα ανέβηκε στις 30 πλουσιότερες χώρες από τα ερείπια του πολέμου και του εμφυλίου, πάλι στους φτωχότερους της Ευρώπης ανήκαμε.
Σε μεγάλο βαθμό η υστέρησή μας οφείλεται στο βαθύτερο πολιτισμικό ιδίωμα της περιοχής μας: το οθωμανικό παρελθόν, την κληρονομιά της κατάκτησης κ.λπ. Την περασμένη Παρασκευή γράφαμε πως το αγροτικό πρόβλημα οφείλεται σε μεγάλο μέρος στη μικρή αγροτική ιδιοκτησία των 20–30 στρεμμάτων, που δεν επιτρέπει οικονομίες κλίμακας και εκμηχάνιση.
Παρένθεση: (Ο ανθρωπολόγος Εμ. Τοντ, υποστηρίζει πως μια ειδοποιός διαφορά της ορθόδοξης ανατολικής παράδοσης ήταν ότι η οικογενειακή περιουσία μοιραζόταν σε όλα τα παιδιά. Αντίθετα, στα δυτικά χριστιανικά έθνη επικράτησε η παράδοση να κληρονομεί ο πρωτότοκος το σύνολο της περιουσίας. Άδικο μεν, αλλά επέτρεψε τη δημιουργία και διατήρηση μεγάλων κλήρων, οι οποίοι με την εκμηχάνιση της βιομηχανικής επανάστασης έγιναν αποδοτικότεροι).
Αυτά ως εισαγωγή και συμπλήρωμα στα άρθρα της προηγούμενης εβδομάδας.
Καλύτερα ή χειρότερα;
Όταν γράφουμε πως τα τελευταία χρόνια η οικονομία πάει καλύτερα - και αυτό είναι μετρήσιμο σε πολλά μεγέθη - πολλοί αντιτείνουν ότι πάμε χειρότερα, επειδή ζούμε χειρότερα από το 2009.
Όταν λέμε "καλύτερα", συγκρίνουμε με το 2015 και το 2019, όχι με το 2009. Το 2010 η χώρα χρεοκόπησε και το κοντέρ μηδενίστηκε.
Πράγματι, το 2009 είχαμε μεγαλύτερη αγοραστική δύναμη, αλλά με δανεικά που μας οδήγησαν στη χρεοκοπία. Το 2010 χάσαμε το 25% του ΑΕΠ και περάσαμε μια δεκαετία ύφεσης.
Αν είχαν ληφθεί τα σωστά μέτρα πριν από το 2009, όταν εκτροχιάστηκαν χρέος και ελλείμματα, η αγοραστική δύναμη του 2009 θα ήταν μικρότερη.
Αν το 2010 είχαμε αποφύγει τη χρεοκοπία, θα είχαμε μικρότερη αγοραστική δύναμη το 2009, αλλά μεγαλύτερη το 2015 και ακόμη μεγαλύτερη σήμερα.
Πρέπει να γίνει κατανοητό ότι με τη χρεοκοπία του 2010 χάσαμε εκατοντάδες δισ. ευρώ από το ΑΕΠ - και αυτό επηρεάζει το σημερινό ΑΕΠ και τους σημερινούς μισθούς.
Γιατί χρεοκοπήσαμε το 2010;
Η χρεοκοπία του 2010 οφείλεται σε μακροπρόθεσμους, μεσοπρόθεσμους και βραχυπρόθεσμους παράγοντες.
Οι μακροπρόθεσμοι αφορούν τις πολιτικές του Ανδρέα Παπανδρέου, τη δεκαετία του ’80, τις οποίες δεν ανέτρεψαν οι κυβερνήσεις της Νέας Δημοκρατίας. Το χρέος από 25% του ΑΕΠ στις αρχές του ’80 εκτοξεύθηκε πάνω από 100% στις αρχές του ’90. Οι σοσιαλιστικές πολιτικές της εποχής έκλεισαν τις βιομηχανίες και τριπλασίασαν τον αριθμό των δημοσίων υπαλλήλων.
Αυτά είναι τα μακροπρόθεσμα αίτια.
Το χρέος ξέφυγε πλήρως επί Νέας Δημοκρατίας, την περίοδο της διακυβέρνησης Καραμανλή, με τεράστια ελλείμματα που το έφεραν στο 150% του ΑΕΠ και οδήγησαν στη χρεοκοπία.
Αυτά είναι τα μεσοπρόθεσμα αίτια.
Ωστόσο, αν στα τέλη του 2009 ο Γιώργος Παπανδρέου είχε λάβει το 1/10 των μέτρων που τελικά λάβαμε μετά το 2010, η χρεοκοπία θα είχε αποφευχθεί και οι απώλειες στο εισόδημα θα ήταν μικρότερες.
Υπενθυμίζω ότι μεταξύ 2000 και 2010 ο ΟΣΕ επιβάρυνε το χρέος με 1 δισ. ετησίως. Η Ολυμπιακή το ίδιο, επί δεκαετίες, προσφέροντας μάλιστα άθλιες υπηρεσίες.
Τον σημαντικότερο ρόλο όμως έπαιξε το συνταξιοδοτικό, το οποίο μόνο από το σκέλος της κρατικής δαπάνης προσέθεσε πάνω από 200 δισ. στα 350 δισ. του χρέους μεταξύ 2000 και 2010.
Όσοι το 2000 πολέμησαν τη μεταρρύθμιση Γιαννίτση φέρουν ευθύνη για τη χρεοκοπία του 2010 και τη σημερινή μειωμένη αγοραστική δύναμη. Ποιοι; Πάνω από το 90% της κοινωνίας.
Η μείωση του εισοδήματος μεταξύ 2009 και σήμερα θα ήταν μικρότερη αν το 2015 δεν είχαν έρθει οι ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ. Αντί να βγούμε από την ύφεση το 2015–16, βγήκαμε το 2019 και ουσιαστικά το 2021, μετά την πανδημία.
Συνολικά, είναι λάθος να συγκρίνουμε τη σημερινή αγοραστική δύναμη με εκείνη του 2009. Το 2009 ήταν τεχνητά υψηλή, στηριγμένη σε δανεικά που μας οδήγησαν στη χρεοκοπία.
Κώστας Στούπας (Αναδημοσίευση από Liberal)
Add comment
Comments