Πριν λίγες μέρες, ο Elon Musk, προέβλεψε ότι σε ελάχιστα χρόνια από σήμερα, η έννοια του χρήματος θα καταργηθεί διότι η αξία που αντιπροσωπεύει θα είναι περιττή. Σε μια αγορά εργασίας που θα κυριαρχεί η τεχνητή νοημοσύνη και η ρομποτική τεχνολογία, η ανθρώπινη παρουσία θα είναι εξίσου περιττή. Δεν συγκρίνεται ένας άνθρωπος με μια AI εφαρμογή, ούτε σε επίπεδο παραγωγικότητας, ούτε εργατικότητας, ούτε συνεχούς εξέλιξης της εμπειρικής και εργασιακής γνώσης.
Τα "μηχανήματα" θα παράγουν, οι άνθρωποι θα απολαμβάνουν τους καρπούς της παραγωγής, διασφαλίζοντας οι κυβερνήσεις απρόσκοπτη πρόσβαση όλων σε αυτούς, και αντί να σπαταλάνε χρόνο σε βασανιστικά ωράρια, θα αξιοποιούν τον χρόνο τους ευχάριστα, με την οικογένεια, με φίλους, έχοντας την όποια μορφή εργασίας ως χόμπι.
Παράδεισος;
Ο όρος "παράδεισος" από πολλή νεαρή ηλικία με προβλημάτιζε. Δεν καταλάβαινα τι το ενδιαφέρον και το ελκυστικό βρισκόταν σε αυτό το Ιουδαϊκό αφήγημα. Δύο άνθρωποι, μόνοι τους, σε έναν κήπο (της Εδέμ), δεν είχαν κανένα λόγο να κάνουν το οτιδήποτε, απλά άπλωναν το χέρι και συνέλλεγαν την τροφή τους. "Μήνας περνά και φέρνει άλλο μήνα, και τα μελλούμενα εύκολα κανείς τα εικάζει, είναι τα χθεσινά, τα βαρετά εκείνα, που καταντά το αύριο σαν αύριο να μη μοιάζει" έγραφε ο Αλεξανδρινός ποιητής.
Ο "Θεός" ήταν κάτι σαν πρώιμη μορφή κυβέρνησης, που γνώριζε τα "πάντα" και διασφάλιζε όλες τις "βασικές ανάγκες" της λιλιπούτειας κοινωνίας, με μόνη προϋπόθεση να μη φάνε το φρούτο από το "δέντρο της γνώσης".
Ίσως η επιλογή της Εύας να ήταν απόλυτα συνειδητή και όχι προϊόν παραπληροφόρησης εκπορευόμενη από τον όφι. Άλλωστε όπως έιχε γράψει ένας άλλος ποιητής, ο Πούσκιν, στο Ευγένιος Ονιέγκιν, "το προπατορικό αμάρτημα έκανε τον παράδεισο να είναι παράδεισος".
Η τιμωρία του Θεού/κυβέρνησης; Η έξοδος από την κήπο, η εξορία στη γη, όπου μόνο ο Αδάμ (εδώ μπαίνουμε σε σεξιστικές προσεγγίσεις) θα έβγαζε το ψωμί του με τον ιδρώτα του προσώπου του. Ήταν όντως τιμωρία; Είναι τιμωρία να εργάζεσαι, να δημιουργείς, να βελτιώνεις τις συνθήκες διαβίωσής σου, να ανακαλύπτεις, να εφευρίσκεις, να καινοτομείς, να προσφέρεις στο κοινωνικό σου σύνολο, να γράφεις μνημειώδη αριστουργήματα, να συνθέτεις ανεπανάληπτες μελωδίες; Ο γιατρός Παπανικολάου, έσωσε εκατομμύρια γυναίκες στα πλαίσια της έκτισης μιας τιμωρίας;
Στην ουτοπία του Musk, κάποιος θα ελέγχει τα μέσα παραγωγής (το κράτος;;;) και θα μοιράζει τα προϊόντα. Τρόφιμα, σπίτια, φάρμακα, εκπαίδευση. Ισόποσα; Αν κάποιος δεν θέλει ένα σπίτι 85 τ.μ. αλλά 285 τ.μ. πλάι στο κύμα, τι ακριβώς θα γίνεται; Θα του το δίνουμε; Και αν ο επόμενος θέλει 1.285 τ.μ. με 15 στρ. κήπο, θα το δίνουμε και σε αυτόν; Ο περιορισμός των πηγών δεν θα εξαλειφθεί με την τεχνητή νοημοσύνη. Μια γη υπάρχει, δεν θα μεγαλώσει. Μήπως θα προσδιορίζουμε τις "βασικές ανάγκες" και όλοι θα έχουν απεριόριστη πρόσβαση μεν, αλλά μόνο σε αυτές δε; Μήπως θα ισχύει το Μαρξιστικό “στον καθένα με βάση τις ανάγκες του”;
Αυτό, εκτός από Ιουδαϊκό αφήγημα, μοιάζει και με την απόλυτη σοβιετία. Μια βελτιωμένη προφανώς έκδοση της σοβιετίας, μιας και δεν θα υπάρχουν ελλείμματα στην παραγωγή και δεν θα στέκονται όλοι σε ουρές για μισό καρβέλι. Αυτό όμως ήταν το μόνο πρόβλημα της σοβιετίας; Αν είχαμε καρβέλια για όλους, που θα τα στέλναμε με drones σπίτια τους, θα ήταν το τέλειο σύστημα;
Το βασικό μειονέκτημα της σοβιετίας, ήταν ότι κανείς δεν είχε λόγο να ασχοληθεί με τίποτα. Δεν είχε κίνητρο. Οποιαδήποτε δραστηριότητα δεν θα προσέθετε τίποτα στην προσωπική του ευημερία. Στη προσωπική του καταξίωση. Στο αίσθημα της πληρότητας. Είχε από πάνω μια κάστα καλοζωισμένων "σοφών" που φρόντιζαν γι ‘ αυτόν, χωρίς αυτόν.
Το "φρόντιζαν" δεν είναι βέβαια και απολύτως ενδεικτικό της κατάστασης. Αλλά και ακόμα και αν πράγματι φρόντιζαν, τι ζωή είναι αυτή δίχως στόχους, δίχως κίνητρα, δίχως σκοπούς; Ναι, καλό είναι να έχεις πολύ χρόνο για την οικογένειά σου, για τους φίλους σου, για τα χόμπι σου, όμως και αυτά προσφέρουν οριακές μονάδες απόλαυσης. Στην ανθρώπινη φύση, ο κορεσμός της απόλαυσης είναι αδιαμφισβήτητος κανόνας.
Σκεφτείτε έναν κόσμο που δεν θα υπάρχει λόγος να σκεφτείς, να μηχανευτείς, να προσπαθήσεις, να ιδρώσεις, να πετύχεις, να αποτύχεις, να πέσεις, να σηκωθείς, να πανηγυρίσεις, να κλάψεις, να βιώσεις έντονα συναισθήματα. Έναν παράδεισο δηλαδή αλλά με μια πιο ισλαμική προσέγγιση του όρου. Ο ιουδαϊκός παράδεισος είχε έναν μυστικισμό, μια πνευματικότητα, ο ισλαμικός αντιθέτως μια πιο υλιστική βάση. Πιλάφια και παρθένες. Άκοπα όμως, χωρίς προσπάθεια, ή έστω ως ανταμοιβή μιας προσπάθειας που έλαβε χώρα σε μια άλλη διάσταση. Στην ουτοπία του Musk, δεν υπάρχουν άλλες διαστάσεις. Άκοπα, χωρίς προσπάθεια γενικώς.
Τελικά προς τα εκεί πάμε; Προς τον "Μεγάλο αδελφό" του Όργουελ, στον "Θαυμαστό καινούργιο κόσμο" του Χάξλεϊ, ή τη δυστοπία που ζει η Κάρολ στην καταπληκτική νέα σειρά "Pluribus";
Η γη δεν σταματά για να κατέβουμε. Όμως εμείς ελέγχουμε την κίνησή της.
Add comment
Comments