Έχετε μια επιχείρηση που συσκευάζει ρίγανη. Και εγώ το ίδιο. Πουλάτε τη ρίγανή σας στα supermarket έναντι €0,15/συσκευασία. Το Supermarket την πουλάει €0,20. Εγώ την πουλάω €0,30/συσκευασία και τη δική μου ρίγανη το supermarket την πουλάει €0,40. Διπλάσια τιμή. Επειδή η ρίγανη είναι ένα commodity, χωρίς δυνατότητες προστιθέμενης αξίας, οι καταναλωτές ενδιαφέρονται κυρίως για την τιμή. Τι πιθανότητες έχει η δική μου ρίγανη να πωληθεί; Μηδαμινές. Θα κλείσω ως επιχείρηση αν δεν βρω τρόπο να μπορώ να πουλάω και τη δική μου ρίγανη στα €0,15 ή/και φθηνότερα.
Αυτός είναι ο μηχανισμός τιμών της αγοράς. Μπορεί να παραβιαστεί; Ναι. Να σας πιάσω και να σας πείσω να μην "βγάζουμε" τα μάτια μας ανταγωνιζόμενοι και ρίχνοντας τις τιμές, αλλά να πουλάμε και οι 2 τη ρίγανή μας στα €0,40/συσκευασία. Αυτό λέγεται εναρμονισμένη πρακτική, που μπορεί να κάνει ένα καρτέλ.
Προϋπόθεση για να τα καταφέρουμε; Να υπάρχουν ελάχιστοι παίχτες στην αγορά, περιορισμένες εισαγωγές και να ελέγχουμε πάνω από το 60-70% της αγοράς. Αν ελέγχουμε αθροιστικά ένα μικρό ποσοστό, απλά θα κλείσουμε και οι 2. Αλλά και μεγάλο ποσοστό να ελέγχουμε, αναλαμβάνουμε ένα ρίσκο. Να ανοίξουμε παράθυρο ευκαιρίας σε κάποιον τρίτο, να μπει στην αγορά με φθηνές τιμές και να μας πάρει μεγάλα μερίδια.
Έχουμε αγορές στην Ελλάδα με μεγάλη συγκέντρωση σε λίγες εταιρείες; Όχι πολλές και όχι στον κλάδο των τροφίμων. Στην μπίρα είχαμε πολύ μεγάλη συγκέντρωση, όμως και εκεί ορθολογικοποιείται η αγορά.
Συγκέντρωση έχουμε όπου η είσοδος στην αγορά απαιτεί επενδύσεις πολύ μεγάλου ύψους. Πχ, ενέργεια, τηλεπικοινωνίες. Όμως αυτή η συγκέντρωση παρατηρείται σε όλες τις χώρες του πλανήτη. Ξέρετε χώρα που να έχει 30 παρόχους κινητής τηλεφωνίας;
Άλλη μορφή καρτέλ υπάρχει; Ναι, τα κρατικά καρτέλ. Στην περίπτωση αυτή, μια επαγγελματική ομάδα, διατηρώντας την αγορά κλειστή, δεν επιτρέπει να προσδιορίσει τις τιμές ο ανταγωνισμός, αλλά οι τιμές διαμορφώνονται κάτω από το τραπέζι, στις συνδιαλλαγές της με το κράτος. Το κράτος ορίζει την τιμή, πιεζόμενο από τη συντεχνία, με στόχο τις περισσότερες φορές να ικανοποιήσει τα μέλη της και να κερδίσει τις ψήφους των μελών της.
Σήμερα συγκρίνετε τις τιμές των πρατηρίων βενζίνης και επιλέγετε συχνά το φθηνότερο. Ήταν πάντα έτσι; Όχι. Μέχρι το 1992, όλα τα πρατήρια πούλαγαν βενζίνη στην ίδια ακριβώς τιμή που καθόριζε το κράτος. Το 1992, με νόμο του Ανδρέα Ανδριανόπουλου, οι τιμές απελευθερώθηκαν, το κρατικό καρτέλ έσπασε, και έχετε τη δυνατότητα να συγκρίνετε και να επιλέγετε.
Καρτέλ είναι τα ταξί. Οι οδηγοί τα "βρίσκουν" με το κράτος, το οποίο καθορίζει την "ταρίφα". Δεν την καθορίζει η αγορά, δεν την καθορίζει ο ανταγωνισμός, την καθορίζει το καρτέλ. Δεν βρίσκει ένας οδηγός όλους τους άλλους οδηγούς, και ως μονοπώλιο χρεώνουν όλοι το ίδιο. Χρεώνουν όλοι το ίδιο γιατί όλοι μαζί, πάνε στο κράτος και αυτό για να τους ικανοποιήσει τους βάζει μια τιμή της υπηρεσίας τους που να τους βολεύει.
Καρτέλ σήμερα θέλουν να γίνουν και οι αγρότες. Δεν θέλουν η τιμή των προϊόντων τους να προσδιορίζεται από την αγορά. Θέλουν "ελάχιστη εγγυημένη τιμή". Τι σημαίνει αυτό; Το κράτος θα ορίζει πόσο θα πωλείται το αγγούρι τους. Και για να μην υπάρχει ο κίνδυνος του φτηνού εισαγόμενου αγγουριού, να απαγορεύουμε ή να ελαχιστοποιήσουμε τις εισαγωγές. Αναγκαστικά θα τρως το Ελληνικό αγγούρι, στην τιμή που θα ορίσει το καρτέλ.
Και σε ένα χρόνο από τώρα θα ξανακλείσουν τους δρόμους ζητώντας αύξηση της ελάχιστης εγγυημένης τιμής (της τιμής του καρτέλ), όπως κάθε τρεις και λίγο απεργούν οι οδηγοί ταξί ζητώντας αύξηση της τιμής του δικούς τους κρατικού καρτέλ.
Χωρίς θεωρητικούρες και βαθιές οικονομικές αναλύσεις, από ό,τι έχετε ακούσει, τα καρτέλ εξυπηρετούν τις οικονομίες και τα νοικοκυριά;
Γ.Δ.
Add comment
Comments