Ο λαϊκιστής υπερσυντηρητικός Αντρέϊ Μπάμπιτς, είναι το πρώτο φαβορί για να κερδίσει τις γενικές εκλογές της Τσεχίας τον επόμενο μήνα, αλλά μην ποντάρετε στην επιστροφή του ως πρωθυπουργού ακόμα. Ο πολιτικός του αντίπαλος, Πρόεδρος Πετρ Πάβελ, έχει μια επιλογή συνταγματική που του επιτρέπει να μην διορίσει τον Μπάμπιτς στην πρωθυπουργία, ακόμα κι αν κερδίσει την ψηφοφορία στις 3-4 Οκτωβρίου.
Για τον στρατηγό Πέβελ, υπάρχουν δύο μεγάλα προβλήματα με τον 71χρονο λαϊκιστή που θα μπορούσαν να τον αποκλείσουν: μια πιθανή καταδίκη για την τεράστια αγροτική του αυτοκρατορία και η αμφίβολη σχέση του μεγιστάνα με το ΝΑΤΟ.
Η "πυρηνική" επιλογή ενός «όχι» από τον πρόεδρο θεωρείται απίθανη, αλλά ο Πάβελ δηλώνει ότι συμβουλεύεται νομικούς σχετικά με το αν θα μπλοκάρει τον Μπάμπιτς. Αναφέρει ότι δεν έχει ακόμα «σαφή θέση», αλλά οι δύο άνδρες αναμένονται να συζητήσουν το θέμα σύντομα. Η διαμάχη για την καταλληλότητα του Μπάμπιτς για το αξίωμα αποκαλύπτει έντονα τον επικείμενο στρατηγικό πονοκέφαλο που θα μπορούσε να προκαλέσει στην ΕΕ και το ΝΑΤΟ αν κερδίσει και συμμαχήσει με άλλους λαϊκιστές της Κεντρικής Ευρώπης — τον Βίκτωρ Όρμπαν στην Ουγγαρία και τον Ρόμπερτ Φίκο στη Σλοβακία — για να αντιταχθούν στην υποστήριξη της Δύσης προς την Ουκρανία.
Αναμένει μια απόφαση από το δικαστήριο της Πράγας σχετικά με το ο Μπάμπιτς ευθύνεται για απάτη προς την ΕΕ ύψους €2 εκ. προκειμένου η μεγάλη αυτοκρατορία του Agrofert να λάβει επιδοτήσεις που προορίζονταν για μεσαίες επιχειρήσεις.
Η υπόθεση εξαρτάται από το αν το αγρόκτημα «Φωλιά του Πελαργού» αφαιρέθηκε από τα περιουσιακά στοιχεία της Agrofert ώστε να φανεί ως μια μικρότερη, ανεξάρτητη επιχείρηση. Εκτός αν βρεθούν νέα αποδεικτικά στοιχεία, το δικαστήριο υποχρεούται να ακολουθήσει την απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου της Πράγας, το οποίο τον Ιούνιο ανέτρεψε μια προηγούμενη απόφαση που απαλλάσσε τον Μπάμπιτς από κα την κύρια κατηγορία.
Επιστρέφοντας τον Ιούνιο, όταν ρωτήθηκε ο Παβέλ αν θα διορίσει τον Μπάμπις, απάντησε ότι ελπίζει να υπάρχει νομική σαφήνεια για την υπόθεση "Φωλιά του Πελαργού" μέχρι τις εκλογές, λέγοντας ότι "θα πρέπει να περιμένει για να μάθει τιαποτέλεσμα θα βγει από τη δίκη". Τώρα αποκαλύπτεται ότι η απόφαση θα ληφθεί μόνο μετά τις εκλογές. Ο Μπάμπις αρνείται όλες τις κατηγορίες.
Η βασική συζήτηση αφορά τη δυνητική σύγκρουση συμφερόντων που θέτει η Agrofert. Ο Παβέλ δήλωσε ότι μελετά τη νομιμότητα του θέματος και θα το συζητήσει με τον Μπάμπις.
"Όταν ρωτάς νομικούς για την άποψή τους, μπορείς να είσαι σίγουρος ότι θα πάρεις τόσες απόψεις όσοι είναι και οι νομικοί . Ορισμένοι συμφωνούν ότι ο νόμος περί σύγκρουσης συμφερόντων αποκλείει τη δυνατότητα του Αντρέι Μπάμπις να γίνει πρωθυπουργός εκτός αν παρατήσει την Agrofert," είπε ο Παβέλ την Τετάρτη σε συζήτηση με πολίτες στο Μπρνέντς στην ανατολική Τσεχία. "Αυτή τη στιγμή δεν έχω σαφή θέση γιατί δεν ξέρω καν πώς θα είναι τα αποτελέσματα των εκλογών, οπότε θα ήταν πρόωρο να υποθέσω," ανέφερε.
"Αλλά, καθώς σύντομα θα έχω μια συνάντηση με τον Αντρέι Μπάμπις, θα συζητήσω αυτό το θέμα μαζί του — συγκεκριμένα, σε περίπτωση που λάβει εντολή σχηματισμού κυβέρνησης, αν είναι έτοιμος να τηρήσει τον λόγοτου του και να αντιμετωπίσει την κατάσταση σύμφωνα με το νόμο. Και ο νόμος είναι αρκετά σαφής σε αυτό το σημείο," πρόσθεσε ο Παβέλ.
Ο Τομάς Ζντέχοφσκι, ευρωβουλευτής της κεντροδεξιάς (KDÚ-ČSL), δήλωσε ότι η απαγόρευση του Μπάμπις θα "έστελνε ένα σαφές μήνυμα ότι οι συγκρούσεις συμφερόντων επιτέλους λαμβάνονται σοβαρά υπόψη στην Τσεχική Δημοκρατία." Αν ο πρόεδρος δήλωνε , "Κύριε Μπάμπιτς, μέχρι να επιλύσετε τα επιχειρηματικά σας συμφέροντα και την Agrofert, δεν μπορείτε να είστε πρωθυπουργός," αυτό δεν θα ήταν κατάχρηση εξουσίας ή παραβίαση του συντάγματος. Θα ήταν απλώς μια συνεπής εφαρμογή των κανόνων που ισχύουν για όλους τους δημόσιους υπαλλήλους," δήλωσε.
Τέτοιας μορφής "μπλοκαρίσματα" με αφετηρία την προεδρία, δεν είναι άγνωστα στη χώρα. Ο προκάτοχος του Παβέλ, Μίλος Ζέμαν, ο οποίος υπηρέτησε από το 2013 έως το 2023, επικρίθηκε συχνά για την υπερέκταση των συνταγματικών ορίων, καθώς επανειλημμένα αρνούνταν να διορίσει υπουργούς που προτείνονταν από την κυβέρνηση.
Το Σύνταγμα
Ο Γιάν Κυσέλα, συνταγματολόγος στο Πανεπιστήμιο Καρόλου στην Πράγα, δήλωσε ότι μια προεδρική άρνηση στην διορισμό ενός πρωθυπουργού λόγω σύγκρουσης συμφερόντων θα ήταν σύμφωνη με το σύνταγμα. "Αν ο λόγος ήταν μια μη επιλυμένη ή δυνητικά μη επιλύσιμη σύγκρουση συμφερόντων, δεν θα ήταν αντισυνταγματικό, επειδή θα βασιζόταν στο Άρθρο 70 του συντάγματος. Μια απόφαση ποινικού δικαστηρίου δεν θα είχε σημασία σε αυτό το πλαίσιο," είπε ο Κυσέλα. "Εξαρτάται από το πώς ο Αντρέι Μπάμπις θα απαντήσει στο ερώτημα πώς σκοπεύει να επιλύσει τη σύγκρουση συμφερόντων του."
Το 2019, έλεγχος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής διαπίστωσε ότι ο Μπάμπις συνέχιζε να ασκεί τόσο "άμεση" όσο και "έμμεση" επιρροή στα ταμεία συνοχής. Τους τελευταίους μήνες, η Agrofert υπέστη μια σειρά ήττων στα τσεχικά δικαστήρια, επιβεβαιώνοντας ότι ο Μπάμπιτς συνέχιζε να ελέγχει την επιχείρηση ενόσω ήταν πρωθυπουργός.
Ο Μπάμπις έχει πει στα τσέχικα μέσα ενημέρωσης ότι έχει σχέδιο για την αποφυγή συγκρούσεων συμφερόντων, αλλά δεν θα μοιραστεί ακόμα τις λεπτομέρειες. Μια πιθανότητα θα ήταν να παραιτηθεί από τις επιχορηγήσεις που λαμβάνει η Agrofert. "Δεν θέλω να μιλήσω για λεπτομέρειες γιατί θα ξενκινήσετε να κάνετε εικασίες... Σίγουρα δεν θα πουλήσω την Agrofert," είπε στους δημοσιογράφους αυτόν τον μήνα. "Δεν είναι γραμμένο ότι θα είμαι πρωθυπουργός, ο πρόεδρος πρέπει να το πει αυτό. Αλλά αν ήμουν πρωθυπουργός, σίγουρα θα συμμορφωνόμουν με όλες τις απαιτήσεις που ορίζουν οι νόμοι μας," είπε ο Μπάμπις σε συνέντευξή του στο Blesk.
Το ΝΑΤΟ σε νευρική κρίση
Η Agrofert δεν είναι το μοναδικό πρόβλημα. Ο Πάβελ δήλωσε επίσης στο podcast Bruselský diktát ότι δεν θα διορίσει υπουργούς που προωθούν την αποχώρηση της Τσεχίας από το ΝΑΤΟ ή την ΕΕ.
Ο Μπάμπιτς εν τούτοις ανήκει στον κύλο των σκεπτικιστών ως προς το ΝΑΤΟ και έχει αμφισβητήσει τις δεσμεύσεις αμοιβαίας υποστήριξης συμμαχίας, την υποστήριξή της προς την Ουκρανία και τα σχέδιά της να επεκτείνει τον στρατιωτικό προϋπολογισμό. Επιστρέφοντας το 2023, όταν ήταν υποψήφιος για πρόεδρος, απέρριψε με σφοδρότητα την ιδέα η Τσεχία να στείλει στρατεύματα αν η Πολωνία ή κάποια από τις Βαλτικές χώρες δεχθούν επίθεση.
Ο Μπάμπιτς αντέστρεψε αυτές τις δηλώσεις την ίδια ημέρα και το έκανε ξανά όταν ρωσικά drones μπήκαν στον εναέριο χώρο της Πολωνίας αυτόν τον μήνα. Ο Μπάμπιτς έχει απορρίψει κατηγορηματικά την ιδέα να εγκαταλείψει το ΝΑΤΟ ή την ΕΕ, λέγοντας ότι είναι "εγγυητής" της παραμονής σε αμφότερες. Ωστόσο, η γεωπολιτική του στάση απέναντι στην ΕΕ και το ΝΑΤΟ θα λάβει σοβαρές διαστάσεις αν ο Μπάμπιτς αποφασίσει να σχηματίσει συμμαχία με το ευρωσκεπτικιστικό ακροδεξιό κόμμα Ελευθερία και Άμεση Δημοκρατία (SPD), το οποίο αυτή τη στιγμή είναι τρίτο στις δημοσκοπήσεις. Όλα τα βασικά κόμματα της χώρας έχουν αποκλείσει πιθανή συνεργασία με τον Μπάμπιτς μετά τις εκλογές.
Ο Πάβελ επισήμανε ότι θα πρέπει να εξετάσει τέτοια στρατηγικής φύσεως ερωτήματα κατά τον χρόνο λήψεως της απόφασής του. "Υποθέτω ότι θα εκπροσωπώ μια συγκεκριμένη εντολή που θα μου δοθεί. Αυτό σημαίνει μια σαφή δέσμευση της Τσεχικής Δημοκρατίας στο ΝΑΤΟ και την Ευρωπαϊκή Ένωση... Όταν σχηματίσω την κυβέρνηση, θα εστιάσω την προσοχή μου ώστε οι εκπρόσωποι αυτής της χώρας στην εκτελεστική εξουσία να ακολουθήσουν αυτή τη γραμμή," δήλωσε ο Πάβελ.
Αντί να ασκήσει άμεσο βέτο στον Μπάμπιτς, ο Πάβελ είναι πολύ πιο πιθανό να επηρεάσει τις επιλογές υπουργών, είπε ο Όττο Εϊμπλ, πολιτικός αναλυτής στο Πανεπιστήμιο Μασαρίκ στη Μπρνο, τον οποίο θεωρεί όμως "ακραίο σενάριο." "Αν υπάρξουν αντιρρήσεις, αυτές πιθανότατα θα αφορούν συγκεκριμένους υπουργούς. Ο Πέτρ Πάβελ πιθανόν δεν θα διορίσει κανέναν που θα σχεδιάσει να αποχωρήσει από το ΝΑΤΟ, κανέναν που θα απειλήσει την εθνική ασφάλεια ή κανέναν που θα προσπαθήσει να αποχωρήσει από την ΕΕ," είπε.
Αν ο Μπάμπιτς δεν γίνει πρωθυπουργός, αυτό το ρόλο πιθανόν να τον αναλάβουν είτε ο Καρέλ Χαβλίτσεκ είτε η Αλένα Σχιλλερόβα, οι δύο πιο εξέχοντες πολιτικοί στο ANO.
Add comment
Comments