Το προοδευτικό D66 σημείωσε σαρωτικά κέρδη στις εκλογές, καθώς η Ολλανδική ακροδεξιά έχασε έδαφος

Το κεντρώο κόμμα D66 σημείωσε τεράστια κέρδη στις ολλανδικές εκλογές, λαμβάνοντας πιθανότατα και το προβάδισμα για τον σχηματισμό κυβέρνησης, καθώς το κόμμα του ακροδεξιού ηγέτη Γκέερτ Βίλντερς έχασε σημαντικό μέρος της εκλογικής του επιρροής. Με το 90% των ψήφων να έχει καταμετρηθεί, το D66 και το Κόμμα Ελευθερίας (PVV) του Βίλντερς προβλέπεται να λάβουν και τα δύο 26 έδρες στην κάτω βουλή των 150 εδρών.

Ήταν μια απότομη πτώση για τον Βίλντερς από το ρεκόρ του 2023, ενώ το D66 σημείωσε τα μεγαλύτερα εκλογικά κέρδη και σχεδόν τριπλασίασε τις έδρες του. Τα exit  polls και τα πρώτα πραγματικά αποτελέσματα έδειχναν μια οριακή νίκη για το προοδευτικό D66, με τον Βίλντερς να βρίσκεται στη δεύτερη θέση. Αλλά η καταμέτρηση των ψήφων έδειξε ένα ελαφρώς ισχυρότερο αποτέλεσμα για το PVV.

Αυτή η ελαφρά διαφορποποίηση σε σχέση με τα exit polls είναι απίθανο να αλλάξει τη σύνθεση του επόμενου κυβερνητικού συνασπισμού. Όλα τα μεγάλα κυρίαρχα κόμματα έχουν αποκλείσει το ενδεχόμενο να sygκυβερνήσουν με τον Βίλντερς, αφού ανέτρεψε τον τελευταίο συνασπισμό οδηγώντας τη χώρα σε πρόωρες εκλογές.

Το αποτέλεσμα, αντίθετα, ανοίγει τον δρόμο για τον 38χρονο ηγέτη του D66, Ρομπ Γέτεν, να σχηματίσει κυβέρνηση ως ο νεότερος πρωθυπουργός στην ιστορία της Ολλανδίας. "Σήμερα πετύχαμε το καλύτερο αποτέλεσμα που έχει πετύχει ποτέ το D66," δήλωσε ο Γέτεν στους ενθουσιασμένους υποστηρικτές του στη συγκέντρωση του κόμματος στο Λάιντεν. "Εκατομμύρια Ολλανδοί έχουν γυρίσει σελίδα. Έχουν πει αντίο στην πολιτική της αρνητικότητας, του μίσους, του «δεν μπορεί να γίνει. Ας γυρίσουμε σελίδα και με τον Βίλντερς και ας εργαστούμε για ένα λαμπρό μέλλον για την όμορφη χώρα μας... τα επόμενα χρόνια, θα κάνουμε ό,τι μπορούμε για να δείξουμε σε όλους τους Ολλανδούς... ότι η πολιτική και η κυβέρνηση μπορούν να είναι ξανά εκεί γι' αυτούς," πρόσθεσε.

Ακόμα κι αν τα τελικά αποτελέσματα φέρνουν το Κόμμα της Ελευθερίας στην πρώτη θέση, η βραχύβια περίοδος του Βίλντερς στην εξουσία μετά τη νίκη/σοκ του PVV το 2023 φαίνεται να έχει τελειώσει προς το παρόν: όλα τα μεγάλα κυρίαρχα κόμματα έχουν αποκλείσει τη συμμετοχή σε συνασπισμό με το κόμμα του. Οι εκλογές πυροδοτήθηκαν από την αποχώρηση του Βίλντερς από την κυβέρνηση τον Ιούνιο, λιγότερο από ένα χρόνο αφότου ανέλαβε τα καθήκοντά του, αφού οι εταίροι αρνήθηκαν να υποστηρίξουν τα ριζοσπαστικά του σχέδια κατά των προσφύγων, τα οποία θεωρούνται ευρέως μη λειτουργικά ή παράνομα ή και τα δύο.

Ο Βίλντερς αναγνώρισε ότι το κόμμα του είναι απίθανο να συμμετάσχει στη νέα κυβέρνηση, αλλά δήλωσε ότι η απόφασή του να παραιτηθεί ήταν δικαιολογημένη. "Ο ψηφοφόρος μίλησε. Ελπίζαμε σε ένα διαφορετικό αποτέλεσμα, αλλά επιμείναμε στις θέσεις μας," δημοσίευσε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Σύμφωνα με το αναλογικό ολλανδικό σύστημα, το 0,67% των ψήφων εκλέγει έναν βουλευτή, ένα όριο που ξεπέρασαν τα 15 από τα 27 κόμματα που συμμετείχαν στις εκλογές - στα οποία περιλαμβάνονταν κόμματα για τα άτομα άνω των 50 ετών, για τη νεολαία, για τα ζώα, για ένα καθολικό βασικό εισόδημα και για τον αθλητισμό.

Αυτός ο κατακερματισμός σημαίνει ότι κανένα κόμμα δεν κερδίζει ποτέ την πλειοψηφία και η χώρα κυβερνάται από συνασπισμούς - που αποτελούνται, στις τρεις πιο πρόσφατες κυβερνήσεις της, από τέσσερα κόμματα - για περισσότερο από έναν αιώνα. Η επόμενη κυβέρνηση δεν θα είναι διαφορετική. "Όσον αφορά τον σχηματισμό νέας κυβέρνησης στην Ολλανδία, τα αποτελέσματα των εκλογών δεν είναι το τέλος, είναι η αρχή," δήλωσε ο Ρεμ Κόρτεβεγκ του Ινστιτούτου Κλίνγκενταελ στη Χάγη. "Τα χαρτιά έχουν ανακατευτεί. Τώρα μπορούν να ξεκινήσουν οι διαπραγματεύσεις." Η κεντροαριστερή συμμαχία Πράσινης Αριστεράς/Εργατικών (GL/PvdA) είχε μια κακή βραδιά, τερματίζοντας τρίτη με 20 έδρες - πέντε λιγότερες από ό,τι στο απερχόμενο κοινοβούλιο και από ό,τι είχαν προβλέψει οι δημοσκοπήσεις - ωθώντας τον αρχηγό του κόμματος, Φρανς Τίμερμανς στην παραίτηση.

Ο βετεράνος πρώην αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής δήλωσε ότι αναλαμβάνει την "πλήρη ευθύνη" για το αποτέλεσμα, προσθέτοντας: "Ήρθε η ώρα να κάνω ένα βήμα πίσω και να παραδώσω την ηγεσία του κινήματός μας στην επόμενη γενιά."

Αλλά οι κεντροδεξιοί Χριστιανοδημοκράτες (CDA), οι οποίοι επίσης έκαναν εκστρατεία υπέρ της επιστροφής σε "αξιοπρεπή" και "υπεύθυνη" πολιτική στην Ολλανδία μετά την πιο ακραία κυβέρνηση στην πρόσφατη ιστορία της χώρας, σχεδόν τετραπλασίασαν τον αριθμό των εδρών τους σε 19. Με 76 έδρες που απαιτούνται για τον σχηματισμό κυβερνητικού συνασπισμού, ένα πιθανό σενάριο θα μπορούσε να είναι μια ευρεία συμμαχία που θα περιλαμβάνει το D66, το CDA, το GL/PvdA και το φιλελεύθερο-συντηρητικό VVD - το μόνο μέλος της απερχόμενης κυβέρνησης που βελτίωσε τον αριθμό των εδρών του, με 23.

Όμως το VVD αντιτίθεται σε μια συνεργασία με το κεντροαριστερό GL/PvdA και ο ηγέτης του Ντίλον Γεσιλγκιόζ, "έχει επανειλημμένα δηλώσει ότι θέλει έναν δεξιό συνασπισμό," σημείωσε η Αρμίντα βαν Ράι του Κέντρου για την Ευρωπαϊκή Μεταρρύθμιση. Ένας εναλλακτικός, πιο δεξιός αστερισμός θα μπορούσε να φέρει το ριζοσπαστικό δεξιό JA21, το οποίο κέρδισε οκτώ έδρες για να τερματίσει με εννέα. Σε αντίθεση με το VVD, όλα τα άλλα μέλη του απερχόμενου συνασπισμού υπέστησαν βαριά ήττα, με ένα, το Νέο Κοινωνικό Συμβόλαιο, να μην καταφέρνει να κερδίσει καμία έδρα.

Σε μια προεκλογική εκστρατεία που κυριαρχήθηκε από τη μετανάστευση, το κόστος υγειονομικής περίθαλψης και την οξεία στεγαστική κρίση της Ολλανδίας, το PVV του Βίλντερς προηγούνταν σταθερά στις δημοσκοπήσεις μέχρι και λίγες μέρες πριν από τις εκλογές, όταν τα κυρίαρχα κεντροαριστερά έως μετριοπαθή δεξιά κόμματα ανήλθαν στο ύψος των περιστάσεων.

Ο Βίλντερς είχε δηλώσει ότι "η δημοκρατία θα ήταν νεκρή" αν το PVV κατέληγε αν και το μεγαλύτερο κόμμα να αποκλειόταν από την κυβέρνηση. Οι αντίπαλοί του δήλωσαν ότι η πρώτη θέση δεν εγγυάται κυβέρνηση και ότι κάθε συνασπισμός με πλειοψηφία είναι δημοκρατικός. Η οικοδόμηση συνασπισμού στην Ολλανδία μπορεί να διαρκέσει μήνες.  Όποια και αν είναι η σύνθεση του μελλοντικού υπουργικού συμβουλίου, θα πρέπει να δράσει.

Παρά την εστίαση της προεκλογικής εκστρατείας στη μετανάστευση, οι ψηφοφόροι έχουν δηλώσει επανειλημμένα ότι το μεγαλύτερο πρόβλημα της χώρας είναι η έλλειψη στέγης, η οποία εκτιμάται σε περίπου 400.000 κατοικίες σε ένα έθνος 18 εκατομμυρίων. Εκτός αν αυτό το ερώτημα - και άλλα πιεστικά ζητήματα, συμπεριλαμβανομένου του αυξανόμενου κόστους υγειονομικής περίθαλψης - αντιμετωπιστούν σωστά, οι αναλυτές προειδοποιούν ότι η φαινομενική επιστροφή της Ολλανδίας σε αυτό που μοιάζει με μια πιο λογική μορφή διακυβέρνησης θα μπορούσε να αποδειχθεί βραχύβια.