Στις επερχόμενες βουλευτικές εκλογές της Μολδαβίας στις 28 Σεπτεμβρίου, η μάχη θα διεξαχθεί σε δύο ταυτόχρονες επίπεδα: γεωπολιτικά και εσωτερικά. Η μάχη αυτή - αναμφίβολα - τοποθετείαι στην πρώτη γραμμή μιας μεγαλύτερης γεωπολιτικής σύγκρουσης μεταξύ της ΕΕ και της Ρωσίας για επιρροή στην περιοχή.
Η Μόσχα έχει αφιερώσει συνεχείς προσπάθειες για να παρεμποδίσει την πορεία του Κισινάου προς την ΕΕ, και έχει καταστήσει τη Μολδαβία ένα πρότυπο για το ασύμμετρο πλεονέκτημά της έναντι της ένωσης. Βραχυπρόθεσμα, η Ρωσία δεν χρειάζεται να οργανώσει μια σαρωτικλη νίκη. Η στρατηγική της, που αφορά στον έλεγχο της συμμαχίας, στοχεύει στο να διαμορώσει ένα κατακερματισμένο κοινοβούλιο ή μια αποδυναμωμένη φιλοευρωπαϊκή συμμαχία. Αυτό θα ήταν αρκετό για να καθυστερήσει τις μεταρρυθμίσεις, να παραλύσει τη διακυβέρνηση, και να κρατήσει τη Μολδαβία παγιδευμένη σε έναν κύκλο ευαλωτότητας.
Ό,τι χρειάζεται η Μόσχα είναι οι σύμμαχοί της να εισέλθουν στο κοινοβούλιο και να έχουν πρόσβαση σε υπουργεία εσωτερικών, δικαιοσύνης ή οικονομικών για να επιβραδύνουν τα κριτήρια της ΕΕ, να επαναφέρουν την εξάρτηση από την Gazprom, και να προστατεύσουν τις διεφθαρμένες ελίτ από την δίωξη. Ενώ η Μολδαβία θα φαινόταν ακόμα δημοκρατική και τα κεφάλαια της ΕΕ θα συνέχιζαν να ρέουν, το κράτος θα μπορούσε να αλωθεί από το εσωτερικό. Και η ΕΕ δεν έχει καταφέρει να οργανώσει μια αποτελεσματική αντεπίθεση.
Αλλά θα ήταν λάθος να αποδώσουμε τα πάντα στο πλαίσιο των ξένων παρεμβάσεων, υποτιμώντας την αυτονομία των αποφάσεων των ίδιων των Μολδαβών. Η ειρωνεία είναι ότι το κυβερνών κόμμα της Μολδαβίας, το φιλοευρωπαϊκό Κόμμα Δράσης και Αλληλεγγύης (PAS), έχει μάθει να προβλέπει και να απαντά καλύτερα στις κινήσεις της Ρωσίας από σχεδόν οποιονδήποτε ομόλογό του στην περιοχή. Αλλά δυσκολεύεται να επιτρέψει αποτελεσματικά στους εκλογείς που είναι υπέρ της δημοκρατίας, να αντιμετωπίσουν τις ανησυχίες τους και να τους καταδείξει τα απτά οφέλη της Ευρωπαϊκής πορείας.
Παρά τα υψηλά διακυβεύματα αυτών των εκλογών, το ποσοστό των αναποφάσιστων ψηφοφόρων - 40% - συνιστά ισχυρή απόδειξη . Η αποτελεσματική αντεπίθεση στην αφήγηση της Μόσχας πρέπει να συνοδεύεται από πολιτικές και μηνύματα που να αντηχούν στους Μολδαβούς ψηφοφόρους.
Οι υψηλού επιπέδου επισκέψεις του Γάλλου προεδρικού Εμανουέλ Μακρόν, του Πολωνού Πρωθυπουργού Ντόναλντ Τούσκ και άλλων, μαρτυρούν τη δυτική υποστήριξη για το ευρωπαϊκό μέλλον της Μολδαβίας; αλλά είναι καθήκον των γνήσιων φιλοευρωπαϊκών κομμάτων να πείσουν τα εκλογικά τους ακροατήρια για την προστιθέμενη αξία αυτής της επιλογής. Το PAS πρέπει επίσης να σταματήσει να στηρίζεται στην προσδοκία ότι ακόμα κι αν δεν αποκτήσει πλειοψηφία, η ανακατανομή των ψήφων θα εξασφαλίσει τον έλεγχο. Η εκλογική αριθμητική της Μολδαβίας είναι αμείλικτη και η δημόσια δυσαρέσκεια είναι πραγματική.
Η Μόσχα έχει σχεδιάσει ένα καλά προετοιμασμένο σχέδιο για να το εκμεταλλευτεί. Οι Ρώσοι πράκτορες διοχετεύουν παράνομη χρηματοδότηση, διασπείρουν παραπληροφόρηση στο Telegram και στο TikTok, και κινητοποιούν εκκλησιαστικά και περιφερειακά δίκτυα για να εμφανίσουν την Ευρώπη ως απειλή για την ταυτότητα και την ευημερία. Κάθε αύξηση στις τιμές του αερίου, κάθε διακοπή ρεύματος, κάθε φήμη σχετικά με τις επιταγές των Βρυξελλών ενισχύει το αφήγημα πως η Μολδαβία είναι προτιμότερο να είναι συνδεδεμένη με τη Μόσχα.
Μέχρι τώρα, η πρόεδροςτης Μολδαβίας Maia Sandu και του PAS έχουν αποδειχθεί εξαιρετικά αποτελεσματικοί στην καταπολέμηση αυτών των υβριδικών απειλών. Οι υπηρεσίες ασφαλείας απέτρεψαν προβοκατόρικες ενέργειες το 2023 και το 2024. Ενδελεχείς έρευνες συνέδεσαν πάνω από 130.000 απόπειρες αγορών ψήφων με δίκτυα που συνδέονται με τον φυγόδικο ολιγάρχη Ilan Shor, αποδεικνύοντας τόσο την κλίμακα της απειλής όσο και την επαγρύπνηση των αρχών της Μολδαβίας.
Αλλά αυτό δεν είναι αρκετό για να αφαιρεθούν οι πραγματικές προκλήσεις που αντιμετωπίζουν διάφορες μεταβλητές του εκλογικού σώματος. Οι αγρότες της Μολδαβίας ανησυχούν για τους λογαριασμούς και τις σοδειές. Οι νέοι στις πόλεις παραπονιούνται για την ανεργία, τη διαφθορά και τα χαμηλά εισοδήματα, ενώ οι ηλικιωμένοι υποφέρουν από φτώχεια λόγω μικρών συντάξεων. Ο φόβος του πολέμου βρίσκεται στο κάτω μέρος της λίστας, μετά από όλες αυτές τις άλλες προτεραιότητες.
Το ρίσκο είναι σημαντικό. Αν το PAS διατηρήσει την πλειοψηφία, η Μολδαβία μπορεί να συνεχίσει τις δύσκολες μεταρρυθμίσεις που απαιτούνται για την ένταξή της στην ΕΕ. Ωστόσο, αν το PAS χάσει την πλειοψηφία του, η αριθμητική του συνασπισμού θα μπορούσε να παράγει μια κυβέρνηση παραλυμένη, ή ακόμα χειρότερα, μία κυβέρνηση που θα αναγκαστεί να μοιραστεί την εξουσία με συμμάχους της Ρωσίας. Ο χώρος για συμβιβασμούς και δημιουργία συνασπισμού με άλλους πολιτικούς σχηματισμούς είναι περιορισμένος. Ένα τέτοιο αποτέλεσμα θα καθυστερήσει τις μεταρρυθμίσεις της χώρας και θα ενδυναμώσει τον ρόλο της Μόσχας.
Για την ΕΕ, το μήνυμα είναι εξίσου επείγον. Οι Βρυξέλλες έχουν τη συνήθεια να αποσύρονται όταν οι κυβερνήσεις γίνονται λιγότερο δεσμευμένες ή ανοιχτά εχθρικές - όπως στη Γεωργία - ή να υποχωρούν σε αυταρχικές δυνάμεις που υπόσχονται κατ' επίφαση στην ένωση - όπως στηνπερίπτωση της Σερβίας - αφήνοντας πίσω τους κοινωνίες που λαχταρούν για μια δημοκρατική πορεία. Η Ε.Ε. δεν έχει την επιλογή να εγκαταλείψει τον κατά κύριο λόγο φιλοευρωπαϊκό πληθυσμό της Μολδαβίας αν η πολιτική κατάσταση της χώρας γίνει χαοτική.
Η αντιπαράθεση με τη Ρωσία αναμένεται να επεκταθεί σε όλη την γειτονιά της ΕΕ, και η Ένωση έχει μείνει πίσω από τις εξελίξεις.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες, η ΕΕ και ο Καναδάς έχουν επιβάλλει κυρώσεις σε πρόσωπα που κινούνται πίσω από τις εκστρατείες παραπληροφόρησης, ιδίως στον Σορ και το δίκτυό του. Ωστόσο, το οικοσύστημα της ρωσικής παρέμβασης παραμένει ένα βήμα μπροστά - πιο ευέλικτο, με γρήγορες αντιδράσεις και εύκολο στην προσαρμογή, ακριβώς πάνω στον χρόνο που σημαδεύει το εκλογικό ημερολόγιο της Μολδαβίας.
Οι Βρυξέλλες θα μπορούσαν να κάνουν δύο αλλαγές που θα είχαν μεγάλο αντίκτυπο. Πρώτον, η ΕΕ πρέπει να αλλάξει τους κανόνες του τρόπου λήψης αποφάσεων, εισάγοντας τον κανόνα της πλειοψηφίας, κανόνες που υπονομεύονται από χώρες όπως η Ουγγαρία για σκοπούς ιδιοτέλειας. Η αντίθεση της Βουδαπέστης στην είσοδο της Ουκρανίας στην ΕΕ έχει κρατήσει όμηρο την πορεία προσχώρησης της Μολδαβίας
Δεύτερον, η ΕΕ θα πρέπει να προσφέρει άμεσα απτά οφέλη για τον πληθυσμό των χωρών/υποψηφίων στις πρώτες αυτές φάσεις της διαδικασίας ένταξης. Η ένωση θα πρέπει να επανασχεδιάσει τα προγράμματα βοήθειάς της ώστε να στηρίζουν τους πραγματικούς αξιόπιστους συμμάχους της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης: τους πληθυσμούς αυτών των χωρών, όχι απαραίτητα τις προσωρινές κυβερνήσεις τους.
Οι εκλογές αφορούν όχι μόνο τη Μολδαβία αλλά πλήθος συμπληρωματικών διακυβευμάτων . Αν οδηγήσουν σε ένα κατακερματισμένο, αμφισβητούμενο αποτέλεσμα, η πολιτική διεύρυνσης της ΕΕ θα υποστεί πλήγμα, η δυτική πλευρά της Ουκρανίας γίνεται λιγότερο ασφαλής, και η Μόσχα καταγράφει μια συμβολική νίκη στην περιοχή της Μαύρης Θάλασσας.
Αντίθετα, αν η Μολδαβία διατηρήσει τη γραμμή - με αξιόπιστες εκλογές, και μια κυβέρνηση ακόμα δεσμευμένη σε μεταρρυθμίσεις- θα δείξει ότι ακόμα και μια μικρή, ευάλωτη δημοκρατία μπορεί να προχωρήσει έστω και κάτω από συνθήκες εξαιρετικής πίεσης.
Η Ρωσία πιστεύει ότι η Μολδαβία θα χάσει, όχι εξαιτίας της χρήσης τανκς ή στρατευμάτων, αλλά εξαιτίας της απάθειας στο εσωτερικό. Το Κισινάου ελπίζει ότι οι Ευρωπαίοι εταίροι του θα το βοηθήσουν όχι μόνο να αποτρέψει μια ήττα στα χέρια της Ρωσίας, όπως έχει βιώσει η γειτονική Ουκρανία, αλλά και να υπερισχύσει της Μόσχας και όσων την υπηρετούν.
Oana Popescu-Zamfir (Αναδημοσίευση από Carnegie)
Επιμέλεια: Γ.Π.
Add comment
Comments