Ήταν μία από τις πιο μαύρες μέρες στην ιστορία του Ισραήλ, και βρήκε τη χώρα εντελώς απροετοίμαστη: Στις 7 Οκτωβρίου 2023, ισλαμιστές μαχητές της Χαμάς και άλλων τρομοκρατικών ομάδων από τη Γάζα υπερνίκησαν τα αυστηρά φυλασσόμενα σύνορα, εισέβαλαν βαθιά στο Ισραήλ, σκότωσαν περισσότερους από 1.200 ανθρώπους και απήγαγαν περίπου 250 ακόμη ως ομήρους στη Γάζα.
Το τραύμα αυτής της ευαλωτότητας είναι μέχρι και σήμερα αισθητό στο Ισραήλ.
Ήταν επίσης δύο από τα πιο σκοτεινά χρόνια στην ιστορία των Παλαιστινίων. Διότι μόλις μία μέρα αργότερα, η κυβέρνηση του Ισραήλ αποφάσισε να επιτεθεί στη Λωρίδα της Γάζας. Από τότε, αναφέρει το υπουργείο Υγείας, που διευθύνεται από τη Χαμάς στη Γάζα, έχουν σκοτωθεί πάνω από 65.000 άνθρωποι και περισσότεροι από 160.000 έχουν τραυματιστεί - ενδέχεται οι πραγματικοί αριθμοί των θυμάτων να είναι ακόμη υψηλότεροι.
Άνω του 90% των κατοικιών σύμφωνα με τον ΟΗΕ έχουν καταστραφεί ή υποστεί ζημιές. Εκτενή τμήματα της Λωρίδας της Γάζας αντιμετωπίζουν το φάσμα της πείνας, πάνω από 1,9 εκατομμύρια άνθρωποι είναι εκτοπισμένοι - σε μια περιοχή που είναι μόλις ελάχιστα μεγαλύτερη από τη γερμανική πόλη Βρέμη.
Οι πολεμικοί στόχοι του Ισραήλ έχουν επιτευχθεί μόνο εν μέρει
Υπό την επίδραση της σφαγής της 7ης Οκτωβρίου 2023, ο πρωθυπουργός του Ισραήλ, Μπενιαμίν Νετανιάχου, είχε κηρύξει δύο πολεμικούς στόχους: την απελευθέρωση όλων των ομήρων και την πλήρη συντριβή της Χαμάς. Δύο χρόνια αργότερα, παρά τις όλες τις προσπάθειες, και οι δύο στόχοι δεν έχουν επιτευχθεί πλήρως.
Από τους 251 ομήρους, μέχρι στιγμής 148 έχουν επιστρέψει ζωντανοί στο Ισραήλ - με μόνο οκτώ από αυτούς να έχουν απελευθερωθεί από τον ισραηλινό στρατό. Οι υπόλοιποι 140 απελευθερώθηκαν από τη Χαμάς - κυρίως σε αντάλλαγμα για έναν μεγάλο αριθμό Παλαιστινίων που είναι κρατούμενοι στο Ισραήλ.
Επιπλέον, έχουν επιστραφεί και οι σοροί αρκετών ομήρων που έχασαν τη ζωή τους. Ωστόσο, σύμφωνα με πληροφορίες της ισραηλινής κυβέρνησης, 47 όμηροι παραμένουν στα χέρια της Χαμάς. Παρ' όλα αυτά, λέγεται ότι μόνο περίπου 20 από αυτούς είναι ζωντανοί.
Και η Χαμάς συνεχίζει να υπάρχει. Αν και τα τελευταία δύο χρόνια έχουν σκοτωθεί πολλοί μαχητές της οργάνωσης που έχει χαρακτηριστεί ως τρομοκρατική από το Ισραήλ, την ΕΕ και τις ΗΠΑ - το εβραϊκο-αμερικανικό λομπί J-Street ανέφερε σε μια πρόσφατη αναφορά ότι ακόμα διαθέτει έως και 23.000.
Η ισραηλινή στρατιωτική δύναμη έχει εξαλείψει μια σειρά από ηγετικά στελέχη, όπως ο Ισμαήλ Χανίγια και ο Τζιχία αλ-Σινουάρ. Ωστόσο, η οργάνωση παραμένει ενεργή. Σύμφωνα με την J-Street, έχει μετατραπεί από παραστρατιωτική οργάνωση σε αποκεντρωμένη αντάρτικη δύναμη.
Αν το σχέδιο 20 σημείων που παρουσίασε ο Αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ για τη Γάζα την προηγούμενη εβδομάδα υλοποιηθεί, θα υπάρξουν και πάλι εξελίξεις στον πόλεμο του Ισραήλ. Διότι το σχέδιο προβλέπει ότι θα απελευθερωθούν όλες οι εναπομείναντες ομήροι.
Επίσης, η Χαμάς θα πρέπει να αποστρατικοποιηθεί, οι μαχητές που θα δηλώσουν "πιστοί σε μια ειρηνική συνύπαρξη" θα λάβουν αμνηστία σύμφωνα με το σχέδιο. Κατά συνέπεια, αυτό θα ήταν το τέλος της Χαμάς ως ένοπλη οργάνωση. Ωστόσο, αν η ιδεολογία της θα μπορέσει ποτέ να συντριβεί εντελώς, παραμένει αβέβαιο.
Οι εχθροί του Ισραήλ είναι στρατιωτικά αποδυναμωμένοι
Οι αιματηρές συγκρούσεις των τελευταίων δύο ετών δεν περιορίστηκε όμως μόνο στη Γάζα. Η Χεζμπολάχ που δρα στο Λίβανο και οι Χούθι στην Υεμένη εξέφρασαν την αλληλεγγύη τους στη Χαμάς αμέσως μετά την έναρξη του πολέμου στη Γάζα - και οι τρεις θεωρούνται ότι υποστηρίζονται οικονομικά και στρατιωτικά από το Ιράν.
Η Χεζμπολάχ επιτέθηκε στο Ισραήλ πολλές φορές κατά τη διάρκεια των ετών 2024 και 2025, κυρίως μετά την επίθεση της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου 2023 που επιδείνωσε τη σύγκρουση. Η πολιτοφυλακή Χούθι επίσης εκτόξευσε επανειλημμένα ρουκέτες και drones κατά του Ισραήλ από τότε.
Το Ισραήλ απάντησε στρατιωτικά με μεγάλη επιτυχία, εναντίον όλων αυτών των οργανώσεων. Ο επικεφαλής της Χεζμπολάχ, Χασάν Νασράλα, σκοτώθηκε σε μια αεροπορική επιδρομή στη Βηρυτό, ενώ αρκετοί μαχητές έγιναν θύματα μιας εντυπωσιακής επίθεσης με τηλεκατευθυνόμενα drones. Σε συνδυασμό με άλλες αεροπορικές επιδρομές στον νότιο Λίβανο, η Χεζμπολάχ εμφανίζεται πλέον σαφώς αποδυναμωμένη.
Η ισραηλινή πολεμική αεροπορία πραγματοποίησε επιθέσεις κατά του Ιράν, προκαλώντας σοβαρές ζημιές στο πυρηνικό πρόγραμμα της χώρας. Το γεγονός ότι ο ηγέτης της Χαμάς, Ισμαήλ Χανίγια, σκοτώθηκε από αεροπορική επίθεση στη μέση της Τεχεράνης, ήταν για το εκεί καθεστώς το λιγότερο ντροπιαστικό.
Με την πτώση του για πολλά χρόνια ηγέτη Μπασάρ αλ-Άσαντ στα τέλη του 2024 στη Συρία, το Ιράν έχασε έναν ακόμη σύμμαχο στην περιοχή. Οι αντίπαλοι του Ισραήλ, που μέχρι στιγμής ήταν ενωμένοι στον λεγόμενο "Σιιτικό Ημισέληνο" στο Ιράν, τη Συρία, τον Λίβανο και τη Γάζα, δέχτηκαν λοιπόν σοβαρό πλήγμα - και η στρατιωτική κυριαρχία του Ισραήλ στην περιοχή είναι πλέον ισχυρότερη από ποτέ.
Κατηγορίες για γενοκτονία και εξωτερική πολιτική απομόνωση
Ωστόσο, το πολιτικό κόστος για αυτές τις στρατηγικές επιτυχίες είναι υψηλό. Ιδιαίτερα ο τρόπος διεξαγωγής των πολέμων οδήγησε σε μαζική κριτική διεθνώς προς την ισραηλινή κυβέρνηση.
Τα τελευταία δύο χρόνια, ο στρατός του Ισραήλ στη Γάζα έχει επίσης βομβαρδίσει νοσοκομεία και σχολεία, σκοτώνοντας χιλιάδες γυναίκες και παιδιά, καθώς και πολλούς δημοσιογράφους, διασώστες και υπαλλήλους οργανισμών βοήθειας. Επαναλαμβανόμενα, οι ανθρωπιστικές αποστολές βοήθειας για τον δοκιμαζόμενο άμαχο πληθυσμό κρατούνται - με την αιτιολογία ότι δεν θα πρέπει να πέσουν στα χέρια της Χαμάς.
Όλα αυτά έχουν φέρει στην ισραηλινή κυβέρνηση αντιμέτωπη με την κατηγορία για γενοκτονία κατά των Παλαιστινίων. Στο μεταξύ, η Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων των Ηνωμένων Εθνών, η μεγαλύτερη παγκόσμια ένωση ερευνητών γενοκτονίας καθώς και ορισμένες ισραηλινές οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων όπως η B'Tselem και οι Γιατροί για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα μιλούν ανοιχτά για γενοκτονία που διαπράττει το Ισραήλ στη Γάζα - κάτι που η ισραηλινή κυβέρνηση απορρίπτει σθεναρά.
Ήδη τον Δεκέμβριο του 2023, η Νότια Αφρική μήνυσε το Ισραήλ ενώπιον του Διεθνούς Δικαστηρίου (IStGh) για παραβίαση της Σύμβασης για την Εξόντωση των Λαών. Το Νοέμβριο του 2024, το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο εξέδωσε εντάλματα σύλληψης κατά του Μπέντζαμιν Νετανιάχου και του τότε Υπουργού Άμυνας Γιοάβ Γκαλάντ για εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας. Και οι δύο διαδικασίες δέχθηκαν σφοδρή κριτική από το Ισραήλ και τους υποστηρικτές του - η Ουγγαρία ανακοίνωσε μάλιστα ότι σκοπεύει να αποχωρήσει από το IStGh.
Αναγνώριση της Παλαιστίνης και απειλές για κυρώσεις από την Ε.Ε.
Η ολοένα και πιο απελπιστική κατάσταση του παλαιστινιακού άμαχου πληθυσμού στη Γάζα προκάλεσε επίσης μια ώθηση για την αναγνώριση της Παλαιστίνης ως ανεξάρτητου κράτους.
Στις 7 Οκτωβρίου 2023, παγκοσμίως υπήρχαν 137 κράτη που είχαν αναγνωρίσει ένα παλαιστινιακό κράτος - δύο χρόνια αργότερα, ο αριθμός αυτός έχει αυξηθεί κατά 20, συμπεριλαμβανομένων σημαντικών χωρών όπως η Γαλλία, η Βρετανία, η Ισπανία, η Αυστραλία ή ο Καναδάς.
Όλοι τους θέλουν να εκφράσουν την επιθυμία τους για μια λύση δύο κρατών στη Μέση Ανατολή - αν και ο Πρωθυπουργός του Ισραήλ, Μπενιαμίν Νετανιάχου, έχει ήδη απορρίψει αυτή την ιδέα. Καταδικάζει την αναγνώριση ως "ανταμοιβή" για την τρομοκρατία της Χαμάς - αν και όλες οι χώρες που προχώρησαν σε αναγνώριση έχουν αποκλείσει το ενδεχόμενο να έχει η Χαμάς ρόλο στη διαμόρφωση της Παλαιστίνης.
Ως αντίδραση στον συνεχιζόμενο πόλεμο στη Γάζα, πολλές χώρες έχουν αναστείλει τις εξαγωγές όπλων προς το Ισραήλ. Ένας μεγάλος αριθμός κρατών, όπως η Κολομβία, η Νότια Αφρική και η Μαλαισία, έχει επιβάλει κυρώσεις κατά του Ισραήλ.
Η ΕΕ επίσης συζητά εδώ και καιρό το ενδεχόμενο επιβολής οικονομικών κυρώσεων στη χώρα - αυξανόμενος αριθμός κρατών-μελών υποστηρίζει την αναστολή της συμφωνίας συνεργασίας ΕΕ-Ισραήλ, τον περιορισμό των ταξιδιών χωρίς βίζα για τους Ισραηλινούς πολίτες ή το μπλοκάρισμα των εισαγωγών από τους οικισμούς στη Δυτική Όχθη. Ωστόσο, η Γερμανία και ορισμένα άλλα κράτη μέλη της ΕΕ έως τώρα αρνούνται να προχωρήσουν σε αυτά τα βήματα.
Εσωτερικά διχασμένη χώρα
Και επίσης στο ίδιο το Ισραήλ οι γνώμες σχετικά με το πώς πρέπει να συνεχίσει η χώρα στη Γάζα αποκλίνουν σημαντικά. Ιδιαίτερα οι ακροδεξιοί υπουργοί Ιτάμαρ Μπεν-Γκβίρ και Μπεζαλέλ Σμότριχ θέλουν να προχωρήσουν σε σκληρές στρατιωτικές ενέργειες κατά της Χαμάς, και οι δύο ελπίζουν επίσης σε προσάρτηση της Δυτικής Όχθης από το Ισραήλ, γεγονός που θα οδηγούσε στην τελική αποτυχία μιας λύσης δύο κρατών.
Άλλες ομάδες στον πληθυσμό του Ισραήλ πιέζουν εδώ και μήνες έντονα για το τέλος των εχθροπραξιών - κυρίως οι συγγενείς των ομήρων και οι υποστηρικτές τους. Κάθε εβδομάδα διαδηλώνουν για μια διαπραγματευτική λύση – από την κυβέρνηση τους νιώθουν προδομένοι.
Ωστόσο, και άλλες ομάδες διαμαρτύρονταν επανειλημμένα κατά του πολέμου: αραβοϊσραηλινοί, βετεράνοι του στρατού, συγγενείς στρατευμένων. Σύμφωνα με μια δημοσκόπηση του Ιουλίου 2025, περισσότερο από 70% των Ισραηλινών υποστηρίζει την εκεχειρία. Ωστόσο, η κοινωνία είναι βαθιά διχασμένη και οι πλευρές των υποστηρικτών και των αντιπάλων της στρατιωτικής επιχείρησης στη Γάζα φαίνονται ολοένα και πιο αποκλίνουσες.
Αχτίδα ελπίδας από το σχέδιο Τραμπ
Την περασμένη εβδομάδα, το σχέδιο του Ντόναλντ Τραμπ για τη Γάζα έφερε επιτέλους κάποια εναλλακτική στη σύγκρουση. Ωστόσο, παραμένει ασαφές εάν θα εφαρμοστεί πράγματι.
Και ακόμη κι αν η πρωτοβουλία του Προέδρου των ΗΠΑ καταφέρει να σιωπήσουν μόνιμα τα όπλα μετά από 24 μήνες πολέμου στη Γάζα: Οι πληγές που δημιουργήθηκαν στις 7 Οκτωβρίου 2023 και στα δύο χρόνια που ακολούθησαν και από τις δύο πλευρές θα παραμείνουν - πιθανώς και για χρόνια και δεκαετίες.
Thomas Latschan (Αναδημοσίευση από Deutsche Welle)
Επιμέλεια: Μ.Κ.
Add comment
Comments