Οι ηγέτες της Ευρώπης δίνουν τη "μάχη της ζωής τους." Για πρώτη φορά, η σύνοδος κορυφής που θα πραγματοποιήσουν αυτή την εβδομάδα θα επικεντρωθεί σε θέματα που αποσκοπούν στην ανάκτηση της επιρροής από την άκρα δεξιά. Οι κυρίαρχοι πολιτικοί - κεντροδεξιοί, κεντροαριστεροί και φιλελεύθεροι - βρίσκονται στην εξουσία στην Ευρώπη από τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, αλλά βλέπουν τον έλεγχό τους να μειώνεται. Ελπίζουν ότι το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της Πέμπτης θα δείξει ότι η ΕΕ ενδιαφέρεται για ζητήματα που έχουν αφήσει τους ψηφοφόρους να αισθάνονται δυσαρεστημένοι.
Στις μεγαλύτερες πρωτεύουσες της Ένωσης, από το Παρίσι μέχρι τη Ρώμη, το Άμστερνταμ και το Βερολίνο, εθνικιστικές, ακόμη και φιλορωσικές δυνάμεις, βρίσκονται είτε ήδη στην κυβέρνηση είτε προ των πυλών, έχοντας δείξει ότι είναι επιδέξιες στην αξιοποίηση του λαϊκιστικού θυμού. "Η υπεράσπιση του ευρωπαϊκού εγχειρήματος σήμερα σημαίνει κάτι περισσότερο από την επένδυση στους στρατούς μας - σημαίνει επίσης την υλοποίηση της κοινωνικής υπόσχεσης που κρατά την Ευρώπη ενωμένη," δήλωσε η Χάνα Νόιμαν, ευρωβουλευτής των Πρασίνων που συμμετέχει στην Επιτροπή Ασφάλειας και Άμυνας του Κοινοβουλίου. "Μία από τις κύριες τακτικές του Πούτιν είναι να διχάσει τις κοινωνίες μας."
Η ατζέντα της συνόδου κορυφής κυριαρχείται από θέματα που οι ηγέτες συνδέουν με μια θεμελιώδη πρόκληση: την αποτροπή ενός σεναρίου στο οποίο τέσσερις ή πέντε ακροδεξιοί ηγέτες, οι οποίοι μπορεί ακόμη και να απορρίψουν την ίδια την ύπαρξη της ΕΕ, θα κάθονται στο τραπέζι του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου σε λίγα χρόνια από τώρα. Είναι ένα αποτέλεσμα που θα εγείρει τεράστια ερωτήματα σχετικά με τη στρατιωτική ισχύ της Δύσης και το μέλλον της ίδιας της Ένωσης.
Ένα πρώιμο προσχέδιο των συμπερασμάτων της συνόδου κορυφής, το οποίο επεξεργάζονται οι εθνικοί διπλωμάτες πριν το υποβάλουν στους ηγέτες τους, αντικατοπτρίζει αυτή την υποκείμενη ανησυχία. Οι ηγέτες θα συζητήσουν τη στέγαση, την άμυνα, την ανταγωνιστικότητα, την πράσινη και ψηφιακή μετάβαση και τη μετανάστευση - όλα ζητήματα που αξιωματούχοι από ευρωπαϊκές κυβερνήσεις θεωρούν κρίσιμα για τον περιορισμό της ακροδεξιάς. Η συνάντηση στις Βρυξέλλες αυτή την εβδομάδα είναι "ένα Ευρωπαϊκό Συμβούλιο που αναζητά μια νέα ταυτότητα της ΕΕ," δήλωσε ένας διπλωμάτης της ΕΕ που συμμετείχε στις προετοιμασίες και μίλησε υπό τον όρο της ανωνυμίας επειδή οι συζητήσεις είναι εμπιστευτικές. "Υπάρχει μια πολύ δύσκολη αναζήτηση, με μια πολύ επώδυνη εσωτερική διαδικασία, για να βρεθούν απαντήσεις στα ερωτήματα που η ΕΕ μέχρι στιγμής δεν έχει κατανοήσει."
Κοινωνική κρίση
Ειδικότερα, η ένταξη της του προβλήματος της στέγασης στην ημερήσια διάταξη θα φαινόταν αδιανόητη μόλις πριν από λίγα χρόνια. Αλλά η τιμή των κατοικιών τώρα καθοδηγεί την πολιτική σε ολόκληρο την Ένωση - και ωθεί την ακροδεξιά σε μεγάλες νίκες. Στην Ολλανδία, ο Geert Wilders και το ακροδεξιό Κόμμα για την Ελευθερία κέρδισαν τις εθνικές εκλογές του 2023, κάνοντας εκστρατεία για την έλλειψη στέγασης, η οποία, όπως είπε, επιδεινώθηκε από τους μετανάστες και τους αιτούντες άσυλο.
Το κόμμα Chega της Πορτογαλίας αναδείχθηκε φέτος στο μεγαλύτερο κόμμα της αντιπολίτευσης στη χώρα, καταδικάζοντας την αποτυχία των κομμάτων του κατεστημένου να αντιμετωπίσουν τις αυξανόμενες τιμές των κατοικιών. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο αντιμετωπίζει με χαρακτηριστική αργοπορία το θέμα. Η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ursula von der Leyen περιέγραψε την έλλειψη στέγασης ως κοινωνική κρίση για πάνω από ένα χρόνο και δημιούργησε έναν ορισμένο επίτροπο στέγασης - τον Dan Jørgensen της Δανίας - ο οποίος θα παρουσιάσει το πρώτο Σχέδιο Προσιτής Στέγασης της Ένωσης τον Δεκέμβριο και έχει δεσμευτεί να περιορίσει τις βραχυπρόθεσμες μισθώσεις το 2026. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ίδρυσε ειδική επιτροπή για την κρίση στις αρχές του τρέχοντος έτους.
Ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Αντόνιο Κόστα, έχει δηλώσει εδώ και καιρό ότι η στεγαστική κρίση αποτελεί μια πρόκληση τόσο πιεστική όσο και η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία. "Ο μόνος τρόπος για να ενισχύσουμε την εμπιστοσύνη των πολιτών στο ευρωπαϊκό εγχείρημα είναι να δείξουμε ότι έχουμε την ικανότητα να λύσουμε το στεγαστικό και τα συγκεκριμένα προβλήματα που επηρεάζουν τους πολίτες σε προσωπικό επίπεδο," δήλωσε στο POLITICO πέρυσι.
Μέχρι σήμερα, οι τιμές των κατοικιών και των ενοικίων δεν θεωρούνταν θέμα που μπορούσε να αντιμετωπίσει η ΕΕ. Ενώ η στεγαστική κρίση είναι ένα πρόβλημα που επηρεάζει ολόκληρο την Ένωση, δεν υπάρχει συναίνεση για το πώς πρέπει να αντιμετωπιστεί. Οι εθνικοί ηγέτες είναι διχασμένοι σε πολιτικές γραμμές και είναι πιθανό να βρίσκονται σε πολλαπλές διαφορετικές προσεγγίσεις όσον αφορά την αντιμετώπιση της κερδοσκοπίας στον τομέα των ακινήτων, των βραχυπρόθεσμων μισθώσεων ή της επέκτασης των προγραμμάτων δημόσιας στέγασης.
Οι διαορετικές αυτές προσεγγίσεις είναι εμφανείς στο προσχέδιο των συμπερασμάτων της συνόδου κορυφής, όπου οι ηγέτες θεωρούν την κρίση "πιεστική," αλλά περιορίζονται στο να ζητήσουν από την Επιτροπή να παρουσιάσει το σχέδιό της όπως έχει προγραμματιστεί.
Συνεχής άνοδος
Η ανοδική πορεία των λαϊκιστών συνιστά ήδη μια Ευρωπαϊκή πραγματικότητα. Ο Βίκτορ Όρμπαν της Ουγγαρίας και ο Ρόμπερτ Φίτκο της Σλοβακίας κάθονται στο τραπέζι του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, καθιστώντας κατά καιρούς δύσκολη ή αδύνατη τη λήψη αποφάσεων με ομοφωνία, κάτι που είναι συχνά απαραίτητο. Η Τσεχία θα μπορούσε σύντομα να ενταχθεί στο στρατόπεδό τους, με τον δεξιό λαϊκιστή Αντρέι Μπάμπις να έχει κερδίσει τις εκλογές νωρίτερα αυτόν τον μήνα. Στη Σλοβενία, το κόμμα του υπερσυντηρητικού πρώην πρωθυπουργού Γιάνεζ Γιάνσα προηγείται στις δημοσκοπήσεις.
Στις δύο μεγαλύτερες και πιο ισχυρές χώρες της ΕΕ, τη Γαλλία και τη Γερμανία, η ακροδεξιά είναι επίσης ανοδική. Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν επανειλημμένα τον Jordan Bardella του Εθνικού Συναγερμού να προηγείται στις προεδρικές εκλογές της Γαλλίας το 2027. Η Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD) ήρθε δεύτερη στις βουλευτικές εκλογές πέρυσι. Η άμυνα είναι ένα άλλο θέμα στο οποίο η κυρίαρχη πτέρυγα της ΕΕ ελπίζει να αντισταθεί. Ο επίτροπος Άμυνας της ΕΕ εκτιμά ότι όταν αθροιστούν οι εθνικοί αμυντικοί προϋπολογισμοί και τα κονδύλια της ΕΕ, η Ένωση θα διαθέσει €2,4 τρις. σε διάστημα τεσσάρων ετών - ένα εντυπωσιακό ποσό σε σύγκριση με προηγούμενες ανάλογες επενδύσεις. Αυτή η άνθηση στην άμυνα θα μπορούσε, θεωρητικά, να αντικαταστήσει την προβληματική αυτοκινητοβιομηχανία της Ευρώπης, η οποία παρέχει σχεδόν 14 εκατομμύρια θέσεις εργασίας, ή περίπου το 6% της απασχόλησης στην ΕΕ.
Το εν λόγω ζήτημα πρόκειται να συζητηθεί στη σύνοδο κορυφής, με τον Σλοβάκο Φίτκο να συνδέει την υποστήριξή του για νέες κυρώσεις κατά της Ρωσίας με την παροχή βοήθειας στον τομέα της αυτοκινητοβιομηχανίας, δεδομένης της θέσης της Σλοβακίας ως της κορυφαίας παραγωγού αυτοκινήτων στον κόσμο σε κατά κεφαλή αναλογία.
"Η άμυνα είναι το κλειδί για την αποτροπή μιας ακροδεξιάς ανόδου — δημιουργεί θέσεις εργασίας," δήλωσε ένας δεύτερος διπλωμάτης της ΕΕ. Ένα άλλο μέτωπο στην προσπάθεια αναχαίτισης της ακροδεξιάς παλίρροιας είναι η ρύθμιση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Η ΕΕ βρίσκεται σε μια μάχη με την Ουάσινγκτον σχετικά με τους κανόνες που επηρεάζουν τους αμερικανικούς τεχνολογικούς γίγαντες όπως το Meta και το X — το τελευταίο ανήκει στον Elon Musk, ο οποίος χρησιμοποίησε την πλατφόρμα για να ενισχύσει ακροδεξιές φωνές όπως το AfD της Γερμανίας κατά τις τελευταίες εκλογές της χώρας.
Το TikTok κατηγορήθηκε από την ΕΕ ότι έπαιξε σημαντικό ρόλο στην ενίσχυση των ακροδεξιών μηνυμάτων κατά τη διάρκεια των πρόσφατων εκλογών στη Ρουμανία. "Ενώπιον των γεωπολιτικών μετατοπίσεων... είναι ζωτικής σημασίας να προωθήσουμε τον ψηφιακό μετασχηματισμό της Ευρώπης, να ενισχύσουμε την κυριαρχία της και να ενισχύσουμε το ανοιχτό ψηφιακό οικοσύστημά της," αναφέρει το τρέχον προσχέδιο της δήλωσης των ηγετών. Ωστόσο, οι συγκεκριμένες λύσεις παραμένουν ασαφείς. "Τι υποτίθεται ότι πρέπει να κάνουμε — να δημιουργήσουμε τη δική μας ευρωπαϊκή πλατφόρμα μέσων κοινωνικής δικτύωσης για να αντιμετωπίσουμε αυτήν την κακοήθη επιρροή;" ρώτησε ένας τρίτος διπλωμάτης.
Αποδυνάμωση
Οι Ευρωπαίοι διπλωμάτες μπορούν ήδη να νιώσουν το έδαφος να μετατοπίζεται κάτω από τα πόδια τους.
Μια συζήτηση μεταξύ των πρεσβευτών της ΕΕ την περασμένη εβδομάδα σχετικά με την "απλοποίηση" - την τρέχουσα λέξη-κλειδί της ΕΕ για την περικοπή της γραφειοκρατίας - μετατράπηκε σε μια ευρύτερη πίεση από ορισμένες κυβερνήσεις για απορρύθμιση τύπου ΗΠΑ. Ένας πρέσβης παρενέβη για να διευκρινίσει ότι η απορρύθμιση θα πρέπει να σημαίνει αντιμετώπιση των γραφειοκρατικών σημείων συμφόρησης και όχι πλήρη κατάργηση των κανόνων της ΕΕ, σύμφωνα με δύο διπλωμάτες που ήταν παρόντες.
Η πράσινη ατζέντα, επίσης, έχει αποδυναμωθεί υπό την πίεση της ακροδεξιάς, με τους ηγέτες να συζητήσουν την άρση των στόχων εκπομπών ρύπων που είχε υιοθετήσει η Ένωση για το 2040.
Ένα από τα πιο ξεκάθαρα παραδείγματα των κοινωνικών προβλημάτων πάνω στα οποία στηρίζεται η ακροδεξιά για να κερδίζει συνεχώς έδαφος είναι η μετανάστευση. Η κάποτε ταμπού ιδέα της διεκπεραίωσης αιτήσεων ασύλου εκτός των συνόρων της ΕΕ - σε κλειστά και "προστατευμένα" κέντρα - συζητείται πλέον τακτικά, ακόμη και με σοσιαλιστές ηγέτες όπως η Δανή Μέτε Φρέντερικσεν να πιέζουν. Με αυτόν τον τρόπο, απηχεί τις εκκλήσεις του ακροδεξιού Ούγγρου πρωθυπουργού Βίκτορ Όρμπαν, ο οποίος το έκανε μέρος του λεγόμενου σχεδίου Σένγκεν 2.0 το 2016.
Τελικά, ορισμένα από αυτά τα θέματα μπορεί να αγνοηθούν την Πέμπτη. Η ατζέντα είναι γεμάτη και η συζήτηση πιθανότατα θα κυριαρχηθεί από πιο πιεστικά γεωπολιτικά ζητήματα, όπως το πώς να ενισχυθεί η υποστήριξη προς την Ουκρανία. Και έπειτα, υπάρχουν οι βαθιές διαιρέσεις που παραμένουν μεταξύ του κεντροδεξιού Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος, το οποίο κυριαρχεί στα κύρια θεσμικά όργανα της ΕΕ, και της Συμμαχίας Σοσιαλιστών και Αριστερών.
Αλλά είναι μια αρχή.
Jacopo Barigazzi, Aitor Hernández-Morales και Gabriel Gavin (Αναδημοσίευση από Politico)
Επιμέλεια/Απόδοση: Δ.Α.
Add comment
Comments