Οι οικονομίες στην ΕΕ παρουσιάζουν στο μέσο όρο αναιμική ανάπτυξη, αλλά ένα από τα μεγαλύτερα μέλη της μπορεί να καυχηθεί για πολύ θετικά στοιχεία: η Πολωνία.
Με αύξηση του ΑΕΠ σχεδόν 3% το 2024, η χώρα βρίσκεται μπροστά από τον ρυθμό ανάπτυξης της τάξεως του 1% σε ολόκληρη την ΕΕ και μπροστά από τις δύο μεγαλύτερες οικονομίες της Ένωσης, τη Γαλλία και τη Γερμανία.
Η Γαλλία κατέγραψε ρυθμό ανάπτυξης 1,2%, ενώ η Γερμανία είναι σε περιβάλλον ύφεσης με -0,2%. Τα σημάδια για το τρέχον έτος είναι επίσης αισιόδοξα: Η Πολωνία κατέγραψε ανάπτυξη 0,8% τοις εκατό το δεύτερο τρίμηνο, τον πέμπτο καλύτερο ρυθμό στην ΕΕ. Η ανάπτυξη προβλέπεται να φτάσει περίπου το 3,3% φέτος και θα μπορούσε να φτάσει το 3% και τον επόμενο χρόνο.
Και δεν είναι μια επιτυχία από τη μια μέρα στην άλλη: Από την ένταξή της στην ΕΕ το 2004, η μέση ετήσια ανάπτυξη ήταν σχεδόν 4%.
2011-2024 : Ετήσια αύξηση ΑΕΠ
Η χρηματιστηριακή αγορά βρίσκεται σε άνθηση και υπάρχει η πεποίθηση ότι η Πολωνία μπορεί να γίνει μια από τις πιο ισχυρές και δυναμικές οικονομίες της ΕΕ.
"Τις τελευταίες δύο δεκαετίες, η Πολωνία έχει σίγουρα ξεπεράσει τις προσδοκίες," δήλωσε στην DW η Katarzyna Rzentarzewska, επικεφαλής μακροοικονομική αναλύτρια για την Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη στον όμιλο Erste. "Το πραγματικό ΑΕΠ έχει διπλασιαστεί. Αυτό είναι εξαιρετικό."
Το μέγεθος μετράει
Ο Jacob Funk Kirkegaard του Ινστιτούτου Peterson για τη Διεθνή Οικονομία λέει ότι η επιτυχία της Πολωνίας αντικατοπτρίζεται σε κάποιο βαθμό σε άλλες χώρες της Ανατολικής Ευρώπης και της Βαλτικής, αλλά το συνολικό μέγεθος της οικονομίας της συνιστά μια κρίσιμη μεταβλητή. "Η Πολωνία είναι μεγάλη," μας είπε. "Γι' αυτό έχει πραγματικά σημασία σε επίπεδο ΕΕ - τόσο πολιτικά όσο και από άποψη οικονομικής επιρροής."
Η Πολωνία έχει πληθυσμό 37 εκατομμυρίων κατοίκων, γεγονός που την καθιστά την πέμπτη μεγαλύτερη χώρα στην ΕΕ. Η οικονομία της, μετρούμενη με βάση το ΑΕΠ, κατατάσσεται πλέον ανάμεσα στις 20 κορυφαίες στον κόσμο.
Καθώς αυξάνεται το οικονομικό της βάρος, αυξάνεται και η στρατηγική και γεωπολιτική της σημασία. Τα τελευταία χρόνια, η χώρα έχει αυξήσει σημαντικά τις αμυντικές της δαπάνες. Σήμερα αντιπροσωπεύει περίπου το 4,5% του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος. Ένα μεγάλο μέρος των αμυντικών δαπανών πηγαίνει σε ξένες συμβάσεις και όχι σε εγχώρια παραγωγή.
Η ανάπτυξη της Πολωνίας οφείλεται λιγότερο στις εξαγωγές και περισσότερο στην εγχώρια ιδιωτική κατανάλωση, σύμφωνα με την Rzentarzewska: "Είναι ο πυλώνας της ανάπτυξης." Αυτό οδηγεί σε χαμηλή ανεργία και ταυτόχρονη αύξηση των πραγματικών μισθών.
Αυτό σημαίνει επίσης ότι η χώρα είναι σχετικά καλά προστατευμένη από εξωτερικούς κραδασμούς. "Σε μια παγκόσμια ύφεση, οι μικρότερες, προσανατολισμένες στις εξαγωγές οικονομίες είναι φυσικά οι πρώτες που πλήττονται. Στη σχετικά κλειστή οικονομία της Πολωνίας, η κατανάλωση παραμένει ισχυρή."
Ευρωπαϊκή Ολοκλήρωση
Τι ακριβώς έκανε σωστά η Πολωνία; Η Rzentarzewska θεωρεί την επιτυχή ενσωμάτωση στην ΕΕ, το ΝΑΤΟ, τη Ζώνη Σένγκεν και τον ΟΟΣΑ ως το κλειδί της επιτυχίας. "Αν εξετάσουμε την έννοια της ολοκλήρωσης στο σύνολό της, η Πολωνία τα έχει πάει πολύ καλά," αναφέρει.
Αν και δεν έχει ενταχθεί στη ζώνη του ευρώ, έχει επωφεληθεί από εκτεταμένη χρηματοδότηση της ΕΕ από την ένταξή της το 2004. "Δεν μπορούμε να αρνηθούμε ότι η πρόσβαση στην ευρωπαϊκή χρηματοδότηση ήταν τεράστια - ένας βασικός πυλώνας για την ανάπτυξη," πρόσθεσε.
Ο Kirkegaard συμφωνεί, λέγοντας ότι η Πολωνία "έχει χρησιμοποιήσει κονδύλια της ΕΕ για να βελτιώσει σημαντικά τις υποδομές της. Έχει εξαλείψει πλήρως τη διαφθορά που ήταν αχαλίνωτη κατά τα κομμουνιστικά χρόνια. Έχει καταφέρει να δημιουργήσει ένα φιλόξενο επιχειρηματικό περιβάλλον και το εργατικό δυναμικό της είναι γενικά άρτια μορφωμένο. Η Πολωνία αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα επιτυχημένης ένταξης στην ΕΕ." Ο πολιτικός διχασμός απειλεί τη χρηματοδότηση της ΕΕ
Ωστόσο, υπάρχουν αντιξοότητες. Τις τελευταίες δύο δεκαετίες, η Πολωνία είναι πολιτικά διχασμένη μεταξύ ενός μεγάλου δεξιού μπλοκ, με επικεφαλής το λαϊκιστικό και συντηρητικό κόμμα "Νόμος και Δικαιοσύνη", και ενός φιλελεύθερου κεντροαριστερού μπλοκ, με επικεφαλής επί του παρόντος τον Πολιτικό Συνασπισμό του πρωθυπουργού Ντόναλντ Τουσκ.
Ο συνασπισμός του Τουσκ είναι μάλλον φιλοευρωπαϊκός και η νίκη της συμμαχίας του στις βουλευτικές εκλογές του 2023 θεωρήθηκε χρήσιμη για την εξασφάλιση μακροπρόθεσμης χρηματοδότησης της ΕΕ για την Πολωνία, καθώς το "Νόμος και Δικαιοσύνη" συγκρούονταν τακτικά με τις Βρυξέλλες για την ανεξαρτησία της δικαιοσύνης κατά τη διάρκεια της θητείας του.
Μόλις λίγες εβδομάδες μετά την ανάληψη των καθηκόντων του το 2023, ο πρωθυπουργός Τουσκ έπεισε την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να αποδεσμεύσει χρηματοδότηση ύψους €137 δις., υπό την προϋπόθεση ότι θα επαναφέρει το δικαστικό σύστημα της Πολωνίας σε ευθυγράμμιση με τους κανόνες και τους κανόνες της ΕΕ. Ωστόσο, οι προσπάθειές του να εξετάσει την πιθανή απόλυση δικαστών που διορίστηκαν κατά τη διάρκεια της κυβέρνησης Νόμου και Δικαιοσύνης τον έφεραν σε άμεση σύγκρουση με τον Ναβρότσκι.
Η Rzentarzewska τονίζει ότι παρά τις πολιτικές της διαιρέσεις, η Πολωνία έχει σημειώσει οικονομική πρόοδο και στο πλαίσιο και των δύο μπλοκ. "Η Πολωνία αποτελεί καλό παράδειγμα του πώς η πρόοδος και η δυναμική ανάπτυξη μπορούν να επιτευχθούν υπό διαφορετικά πολιτικά κόμματα ή προσανατολισμούς, είτε συντηρητικούς είτε φιλελεύθερους," διαπίστωσε.
Η Νέα Γερμανία;
Οι πρόσθετες κοινωνικές δαπάνες, όπως το επίδομα τέκνων που εισήγαγε το πρόγραμμα "Νόμος και Δικαιοσύνη", μπορεί να αποδείχθηκαν χρήσιμες και να βοήθησαν στην τόνωση της οικονομίας. Ωστόσο, επισημαίνει επίσης ότι οι πρόσθετες δαπάνες, σε συνδυασμό με την αύξηση των αμυντικών δαπανών και το σοκ του πληθωρισμού μετά την πανδημία, έχουν συμβάλει σε μια τεταμένη δημοσιονομική κατάσταση στην Πολωνία.
Σύμφωνα με τα τελευταία σχέδια του Πολωνού υπουργού Οικονομικών, Αντρέι Ντομάνσκι, το έλλειμμα του προϋπολογισμού της Πολωνίας θα φτάσει το 6,5% του ΑΕΠ το 2026.
Ο Ραφάλ Μπενέκι, επικεφαλής οικονομολόγος για την Πολωνία στην ING, εξηγεί ότι οι οίκοι αξιολόγησης και οι επενδυτές δεν έχουν κατ' αρχήν ανησυχίες λόγω του ισχυρού ρυθμού ανάπτυξης της Πολωνίας. Ωστόσο, πιστεύει ότι η χώρα χρειάζεται "ένα πειστικό σχέδιο δημοσιονομικής προσαρμογής για την ενίσχυση της εμπιστοσύνης."
"Η Πολωνία θα πρέπει να αντιμετωπίσει αυτήν την πρόκληση," λέει η Rzentarzewska. «Θα απαιτήσει δημοσιονομική εξυγίανση και μέτρα λιτότητας, και αυτό μπορεί, φυσικά, να επιβραδύνει την ανάπτυξη." Ωστόσο, τονίζει ότι η τρέχουσα αισιοδοξία είναι δικαιολογημένη. "Το χαμηλό ποσοστό ανεργίας, η καταναλωτική εμπιστοσύνη και, πάνω απ' όλα, η υψηλή παραγωγικότητα - όλα αυτά συμβάλλουν στη γενικά θετική διάθεση και οικονομική απόδοση."
Ο Kirkegaard συμμερίζεται αυτήν την άποψη και πιστεύει ότι η Πολωνία έχει πολλά να διδάξει στην υπόλοιπη ΕΕ σχετικά με τον οικονομικό δυναμισμό και την ευελιξία. "Υπήρξε μια εποχή που το Μίσιγκαν και αυτό που τώρα είναι η «Ζώνη της Σκουριάς» των ΗΠΑ ήταν το οικονομικά κυρίαρχο τμήμα της οικονομίας των ΗΠΑ," είπε.
"Αυτό δεν ισχύει πλέον. Αλλά αν υποθέσουμε ότι η Γερμανία δεν είναι σε θέση να μεταρρυθμιστεί και η Πολωνία συνεχίζει να λειτουργεί όπως λειτουργεί από τότε που εντάχθηκε στην ΕΕ πριν από 20 χρόνια, τότε τελικά θα επισκιάσει χώρες όπως η Γερμανία, η οποία θα μπορούσε να γίνει ένα είδος «ζώνης σκουριάς» της Ευρώπης."
Arthur Sullivan (Αναδημοσίευση από Deutsche Welle)
Επιμέλεια/απόδοση: Ε.Μ.
Add comment
Comments