Όχι ξαφνικά, αλλά προς μεγάλη έκπληξη όλων, το Ισραήλ αναγνώρισε τη Σομαλιλάνδη ως κυρίαρχο κράτος. Η σομαλική κυβέρνηση στο Μογκαντίσου απορρίπτει σθεναρά την ανεξαρτησία της αποσχισθείσας περιοχής. Στην κρατική τηλεόραση, ο πρόεδρος της Σομαλίας Χασάν Σεΐχ Μοχάμουντ δήλωσε: "Η Σομαλία θα χρησιμοποιήσει όλα τα διαθέσιμα μέσα για να αμυνθεί έναντι της επιθετικότητας του Ισραήλ μέσω διπλωματικών οδών". Ο πρωθυπουργός του Ισραήλ, Μπέντζαμιν Νετανιάχου, φαίνεται επίσης να έχει εκπλήξει τον σημαντικότερο σύμμαχό του, τον πρόεδρο των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ. Η αναγνώριση της Σομαλιλάνδης, τουλάχιστον προς το παρόν, δεν αποτελεί ζήτημα για τις ΗΠΑ, εξήγησε ο Τραμπ σε τηλεφωνική συνέντευξη με την "New York Post" και ρώτησε: "Γνωρίζει κανείς τι είναι στην πραγματικότητα η Σομαλιλάνδη;"
Τι είναι στην πραγματικότητα η Σομαλιλάνδη; Η σημερινή Σομαλιλάνδη, μέρος της Σομαλίας βάσει του διεθνούς δικαίου, αντιστοιχεί σε μεγάλο βαθμό στην πρώην βρετανική αποικία με το ίδιο όνομα. Μετά την πτώση της σομαλικής κυβέρνησης στο Μογκαντίσου το 1991, το βόρειο τμήμα της χώρας με πρωτεύουσα τη Χαργκέισα κήρυξε την ανεξαρτησία του.
Το σύνταγμα της "Δημοκρατίας της Σομαλιλάνδης" προβλέπει ένα δημοκρατικό κρατικό σύστημα βασισμένο στη Σαρία. Το Ισλάμ είναι η κρατική θρησκεία. Παρά τις περιφερειακές αντιπαλότητες μεταξύ των φυλών, η περιοχή θεωρείται το πιο πολιτικά σταθερό μέρος της Σομαλίας χάρη στις ισχυρές κρατικές δομές - για παράδειγμα όσον αφορά τις δυνάμεις ασφαλείας, την εκπαίδευση και τις δημοκρατικές διαδικασίες. Η επιρροή της ισλαμιστικής τρομοκρατικής ομάδας Αλ-Σαμπάμπ θεωρείται μικρή. Κοινωνικοοικονομικά, η περιοχή δεν βρίσκεται σε πολύ καλύτερη θέση από τις γύρω χώρες. Η πλειοψηφία του πληθυσμού ζει από την παραδοσιακή κτηνοτροφία. Επιπλέον, το λιμάνι της Μπερμπέρα στον Κόλπο του Άντεν και τα εμβάσματα από Σομαλούς που ζουν στο εξωτερικό είναι οι σημαντικότεροι οικονομικοί παράγοντες.
Γιατί η Σομαλιλάνδη δεν έχει αναγνωριστεί ως κυρίαρχο κράτος εδώ και πολύ καιρό;
"Αυτή η αναγνώριση δεν αποτελεί μόνο ένα διπλωματικό ορόσημο, αλλά και μια στιγμή μεγάλης ιστορικής δικαιοσύνης και ηθικής διαύγειας", δήλωσε ο Υπουργός Εξωτερικών Αμπντιράχμαν Νταχίρ Άνταμ στον ισραηλινό ραδιοτηλεοπτικό φορέα Kan. Πολιτικοί επιστήμονες και ειδικοί στο διεθνές δίκαιο υποστηρίζουν επίσης ότι η Σομαλιλάνδη πληροί όλα τα κριτήρια ενός ανεξάρτητου κράτους: μόνιμο πληθυσμό, καθορισμένη εθνική επικράτεια, κυβέρνηση και την ικανότητα σύναψης σχέσεων με άλλα κράτη. Παρ' όλα αυτά, σχεδόν όλα τα κράτη αρνούνται να την αναγνωρίσουν βάσει του διεθνούς δικαίου.
Τα μέλη της Αφρικανικής Ένωσης (ΑΕ) απορρίπτουν την αναγνώριση της Σομαλιλάνδης με βάση το δόγμα τους ότι τα κρατικά σύνορα στην ήπειρο δεν πρέπει να αλλάξουν. Το υπόβαθρο: Τα σύνορα των αφρικανικών κρατών βασίζονται σε μεγάλο βαθμό στη δομή των αποικιακών δυνάμεων. Η πολιτική τάξη πριν από τον αποικισμό ελάχιστα ελήφθη υπόψη. Επομένως, οι εθνοτικές εντάσεις καθώς και οι δυνάμεις έλξης είναι σχεδόν πανταχού παρούσες στην Αφρική, ανεξάρτητα από τα εθνικά σύνορα. Ο φόβος είναι ότι η μετατόπιση ενός συνόρου θα μπορούσε να προκαλέσει μια αλυσιδωτή αντίδραση. Παρόλο που η κυβέρνηση της Σομαλιλάνδης - σε αντίθεση με άλλες στην περιοχή - θεωρείται φιλοδυτική, οι χώρες του ΝΑΤΟ, συμπεριλαμβανομένων των ΗΠΑ, έχουν μέχρι στιγμής απορρίψει ρητά την αναγνώριση. Ένας λόγος: Υπάρχουν φόβοι για αποδυνάμωση της κυβέρνησης στο Μογκαντίσου έναντι της ισλαμιστικής πολιτοφυλακής Αλ-Σαμπάμπ.
Για την Κίνα, η Σομαλία είναι εταίρος και βάση του "Θαλάσσιου Δρόμου του Μεταξιού". Η Κίνα απορρίπτει επίσης τα αυτονομιστικά κινήματα σε όλο τον κόσμο, ανησυχώντας για τη δημιουργία προηγούμενου για τις δικές της αποσχισθείσες επαρχίες. Η de facto ανεξάρτητη "Δημοκρατία της Κίνας" στο νησί της Ταϊβάν - σύμμαχος με τη Σομαλιλάνδη από το 2020 - επίσης δεν αναγνωρίζεται από κανένα κράτος παγκόσμιας πολιτικής σημασίας. Τη Δευτέρα, ένας εκπρόσωπος του Υπουργείου Εξωτερικών στο Πεκίνο επανέλαβε: "Καμία χώρα δεν πρέπει να ενθαρρύνει ή να υποστηρίζει τις εσωτερικές αυτονομιστικές δυνάμεις άλλων χωρών από ιδιοτελή συμφέροντα".
Η Ρωσία διατηρεί στενές σχέσεις με τη Σομαλία από την εποχή της Σοβιετικής Ένωσης και αποφεύγει τις συγκρούσεις με την Αφρικανική Ένωση. Η Ρωσία αντιμετωπίζει τις αυτονομιστικές τάσεις αυστηρά σύμφωνα με τα δικά της συμφέροντα. Για παράδειγμα, η κυβέρνηση του Βλαντιμίρ Πούτιν αναγνωρίζει τις "δημοκρατίες" της Αμπχαζίας, της Νότιας Οσετίας, του Λουχάνσκ και του Ντόνετσκ.
Ποιες διεθνείς σχέσεις έχει αναπτύξει μέχρι στιγμής η Σομαλιλάνδη;
Από την ανακήρυξη της ανεξαρτησίας της, η Σομαλιλάνδη αγωνίζεται για διεθνή αναγνώριση. Διατηρεί τις στενότερες σχέσεις με τη γειτονική Αιθιοπία. Με περισσότερους από 130 εκατομμύρια κατοίκους, η δεύτερη πιο πυκνοκατοικημένη χώρα στην Αφρική αγωνίζεται για ασφαλή πρόσβαση στη θάλασσα από την ανεξαρτησία της Ερυθραίας το 1993. Τον Ιανουάριο του 2024, η Αιθιοπία και η Σομαλιλάνδη υπέγραψαν μνημόνιο συμφωνίας βάσει του οποίου η Αντίς Αμπέμπα θα ήταν πρόθυμη να αναγνωρίσει τη Σομαλιλάνδη ως ανεξάρτητο κράτος με αντάλλαγμα την πρόσβαση στην Ερυθρά Θάλασσα.
Ορισμένα κράτη της ΕΕ, καθώς και οι ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο, διατηρούν χαλαρές πολιτικές επαφές και διαχειρίσιμη αναπτυξιακή συνεργασία με τη Σομαλιλάνδη. Μετά την αναγνώρισή της από το Ισραήλ, ωστόσο, τόνισαν την ανάγκη για εθνική ενότητα της Σομαλίας. Η Σομαλιλάνδη έχει στρατιωτική συνεργασία με τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. Τα ΗΑΕ δεν συμμετείχαν στην κοινή δήλωση, στην οποία περισσότερα από 20 κυρίως μουσουλμανικά κράτη - συμπεριλαμβανομένης της Τουρκίας, της Σαουδικής Αραβίας και της Αιγύπτου - καταδίκασαν την κίνηση του Ισραήλ. Το κράτος του Κόλπου προφανώς θέλει να επιβάλει την επιρροή του στο Κέρας της Αφρικής. Ο παρακείμενος Κόλπος του Άντεν, ως δρόμος πρόσβασης στη Διώρυγα του Σουέζ, είναι μια από τις σημαντικότερες ναυτιλιακές οδούς του παγκόσμιου εμπορίου. Ωστόσο, οι αντάρτες Χούθι, οι οποίοι ελέγχουν τη νότια Υεμένη απέναντι, καθώς και οι Σομαλοί πειρατές, την καθιστούν επίσης ένα από τα πιο επικίνδυνα μέρη των ωκεανών του κόσμου.
Γιατί το Ισραήλ αναγνώρισε τη Σομαλιλάνδη;
Σύμφωνα με την ισραηλινή κυβέρνηση, αναγνώρισε την κυριαρχία της Σομαλιλάνδης "στο πνεύμα" των Συμφωνιών του Αβραάμ. Οι συμφωνίες, που επιτεύχθηκαν με τη μεσολάβηση του Προέδρου των ΗΠΑ Τραμπ το 2020, αποσκοπούν στην προώθηση της πολιτικής προσέγγισης μεταξύ του Ισραήλ και αρκετών κυρίως μουσουλμανικών κρατών (ΗΑΕ, Μπαχρέιν, Μαρόκο και Σουδάν). Άλλα αραβικά κράτη ήθελαν να ακολουθήσουν, αλλά υπό το φως του πολέμου στη Γάζα, οι συμφωνίες ομαλοποίησης έχουν δεχθεί πιέσεις. Η Σαουδική Αραβία έχει επίσημα αναστείλει τη διαδικασία.
Για το Ισραήλ, οι σύμμαχοι στην περιοχή αποτελούν ουσιώδεις παράγοντες ασφαλείας. Ιδιαίτερη προσοχή δίνεται στην Ερυθρά Θάλασσα και στον Κόλπο του Άντεν, ειδικά επειδή οι αντάρτες Χούθι, οι οποίοι είναι εχθροί του Ισραήλ, ασκούν σημαντική επιρροή εκεί.
Ωστόσο, οι παρατηρητές συνδέουν επίσης την αναγνώριση με σχέδια για τη μόνιμη επανεγκατάσταση Παλαιστινίων στη Λωρίδα της Γάζας, τα οποία παρουσίασε ο Ντόναλντ Τραμπ τον Φεβρουάριο του 2025 μαζί με τον πρωθυπουργό του Ισραήλ Νετανιάχου. Σύμφωνα με δημοσιεύματα των μέσων ενημέρωσης, η Σομαλία και το Σουδάν αντιμετωπίζονται ως πιθανές περιοχές οικισμού. Ενώ η σουδανική κυβέρνηση δήλωσε ότι απέρριψε ένα αίτημα για κάτι τέτοιο, οι κυβερνήσεις της Σομαλίας και της Σομαλιλάνδης δήλωσαν ότι δεν γνώριζαν τίποτα για τέτοιες συζητήσεις.
Ωστόσο, ο υπουργός Εξωτερικών της Σομαλιλάνδης τόνισε την Κυριακή ότι η κυβέρνηση στη Χαργκέισα δεν είχε συμφωνήσει στην εγκατάσταση ανθρώπων από τη Λωρίδα της Γάζας στη Σομαλιλάνδη. Η αναγνώριση αυτή τη στιγμή είναι ιδιαίτερα ευαίσθητη, καθώς η Σομαλία θα αναλάβει την εκ περιτροπής προεδρία του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ στις αρχές του 2026 - το όργανο συνεδρίασε ήδη σε έκτακτη συνεδρίαση τη Δευτέρα.
Jan D. Walter (Αναδημοσίευση από Deutsche Welle)
Επιμέλεια/Απόδοση: Γ.Π.
Add comment
Comments