Ετοιμάζεται πράγματι ο Trump να επιτεθεί στη Βενεζουέλα;

Θα κηρύξουν οι ΗΠΑ τον πόλεμο στη Βενεζουέλα;

Από την επιστροφή του στην εξουσία τον Ιανουάριο, ο Trump έχει εντείνει τη ρητορική του κατά του Maduro, κατηγορώντας το Καράκας για το εμπόριο ναρκωτικών και τη ροή των μεταναστών από τη Βενεζουέλα.

Μέσα σε λίγες εβδομάδες από την έναρξη της δεύτερης θητείας του, ο Trump ακύρωσε τις παραχωρήσεις πετρελαίου της Βενεζουέλας που είχε χορηγήσει ο προκάτοχός του, Joe Biden, επέβαλε δασμούς 25% στις χώρες που αγοράζουν πετρέλαιο από τη Βενεζουέλα και διπλασίασε την αμοιβή για τη σύλληψη του Μαδούρο στα $50 εκ., χαρακτηρίζοντάς τον "ηγέτη παγκόσμιας τρομοκρατίας."

Τις τελευταίες εβδομάδες, ο Trump επιβεβαίωσε ότι έχει εξουσιοδοτήσει τη CIA να διεξάγει μυστικές επιχειρήσεις στη Βενεζουέλα, καθώς η κυβέρνησή του ανέπτυξε το μεγαλύτερο αεροπλανοφόρο στον κόσμο, το USS Gerald R Ford, άλλα πολεμικά πλοία, χιλιάδες στρατιώτες και stealth αεροσκάφη F-35 στην Καραϊβική. Την περασμένη Πέμπτη, ο Trump δήλωσε ότι οι χερσαίες επιθέσεις στο εσωτερικό της Βενεζουέλας θα μπορούσαν να ξεκινήσουν άμεσα. Εν μέσω αυξημένων στρατιωτικών εντάσεων, ο Trump φέρεται να μίλησε με τον Maduro την περασμένη εβδομάδα, σύμφωνα με δημοσιεύματα των New York Times και The Wall Street Journal, πριν τεθούν σε ισχύ οι κυρώσεις κατά του Cartel de los Soles.

Στις 25 Νοεμβρίου, ο Trump, που επέβαινε στο Air Force One, ρωτήθηκε από δημοσιογράφους αν σχεδίαζε να μιλήσει με τον Maduro. "Ίσως να μιλήσω μαζί του. Θα δούμε. Αλλά το συζητάμε αυτό με τα διάφορα επιτελεία. Μπορεί να μιλήσουμε," δήλωσε ο Trump στους δημοσιογράφους. Όταν ρωτήθηκε γιατί θέλει να μιλήσει με έναν ηγέτη της χαρακτηρισμένης ως "ξένης τρομοκρατικής οργάνωσης," επικαλέστηκε ένα ηθικό πλεονέκτημα. "Αν μπορούμε να σώσουμε ζωές, μπορούμε να κάνουμε τα πράγματα με τον εύκολο τρόπο, αυτό είναι εντάξει. Και αν πρέπει να το κάνουμε με τον δύσκολο τρόπο, και αυτό είναι επίσης εντάξει," απάντησε.

Μπορεί η στρατιωτική δράση των ΗΠΑ να δικαιολογηθεί νομικά;

Οι επικριτές της κυβέρνησης Trump υποστήριξαν ότι οι στρατιωτικές ενέργειες της κυβέρνησης παραβιάζουν το Σύνταγμα των ΗΠΑ, εκτός από τους διεθνείς νόμους. Παρατηρητές ανθρωπίνων δικαιωμάτων και νομικοί μελετητές έχουν δηλώσει ότι οι θανατηφόρες επιθέσεις σε πλοία ισοδυναμούν με "εξωδικαστική δολοφονία" και παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Ένα δημοσίευμα στην εφημερίδα The Washington Post αναφέρει ότι ο Υπουργός Άμυνας Pete Hegseth διέταξε τον στρατό να σκοτώσει όλους τους επιβάτες ενός πλοίου που ήταν ύποπτοι για μεταφορά ναρκωτικών. Ο Hegseth απέρριψε τους ισχυρισμούς, αποκαλώντας την έκθεση "ψεύτικες ειδήσεις".

Η "κατασκευασμένη και εμπρηστική" έκθεση, ανέφερε, είχε ως στόχο να "δυσφημίσει τους απίστευτους πολεμιστές μας που αγωνίζονται για την προστασία της πατρίδας." Ο υπουργός Άμυνας δήλωσε ότι οι επιθέσεις στην Καραϊβική είναι "νόμιμες." Εν τω μεταξύ, το Κογκρέσο των ΗΠΑ διέταξε το Σάββατο έρευνα για το περιστατικό. "Σε αυτό το σημείο, θα τις χαρακτήριζα εξωδικαστικές δολοφονίες," δήλωσε ο Ρεπουμπλικάνος γερουσιαστής Rand Paul στο Fox News Sunday τον Οκτώβριο. Ο Bruce Fein, συνταγματολόγος των ΗΠΑ, συμφώνησε με τον Paul. "Ο Τραμπ ενεργεί εξωσυνταγματικά και διαπράττει φόνο," δήλωσε ο Fein, ο οποίος διετέλεσε αναπληρωτής γενικός εισαγγελέας υπό τον Ρεπουμπλικάνο πρόεδρο Ronald Reagan.

"Μόνο το Κογκρέσο μπορεί να εγκρίνει τη χρήση του στρατού για επιθετικές ενέργειες," δήλωσε ο Fein, προσθέτοντας ότι τα εκτελεστικά διατάγματα του Trump σε αυτό το θέμα δεν έχουν νομική ισχύ. Χαρακτηρίζοντας το Cartel de los Soles, το οποίο τώρα η Ουάσινγκτον εξισώνει με το κράτος της Βενεζουέλας, ως "ξένη τρομοκρατική οργάνωση," η κυβέρνηση Trump ισχυρίζεται ότι δεν πρόκειται πλέον για πόλεμο μεταξύ δύο εθνών που απαιτεί έγκριση απότο Κογκρέσο, αλλά για μια αντιτρομοκρατική επιχείρηση εναντίον ενός μη κρατικού παράγοντα. Το Cartel de los Soles εμφανίστηκε τη δεκαετία του 1990 όταν στρατηγοί και ανώτεροι αξιωματικοί της Βενεζουέλας ερευνήθηκαν για διακίνηση ναρκωτικών και σχετικά εγκλήματα. Στη Βενεζουέλα, δεν πρόκειται για καρτέλ, αλλά για μια κοινή αναφορά σε στρατιωτικούς αξιωματικούς και αξιωματούχους που εμπλέκονται σε διαφθορά και άλλες παράνομες δραστηριότητες.

Πώς αντέδρασε ο πρόεδρος της Βενεζουέλας;

Το Καράκας κατήγγειλε την ανακοίνωση του Trump που ουσιαστικά έκλεισε τον εναέριο χώρο πάνω και γύρω από τη Βενεζουέλα. Το Υπουργείο Εξωτερικών ανέφερε σε ανακοίνωσή του ότι η δήλωση του Trump επιδίωξε "να επηρεάσει την κυριαρχία του εναέριου χώρου [της Βενεζουέλας], συνιστώντας μια ακόμη υπερβολική, παράνομη και αδικαιολόγητη επιθετικότητα κατά του λαού της Βενεζουέλας." Εν τω μεταξύ, ο Maduro, του οποίου η νίκη στις εκλογές του Ιουλίου δεν αναγνωρίστηκε από την Ουάσινγκτον, ζήτησε ειρήνη, απορρίπτοντας τον πόλεμο και υποστήριξε την αρμονία, καθώς συνεχίζει να εμφανίζεται συχνά στις κρατικές τηλεοπτικές εκπομπές.

Σε ένα μείγμα ισπανικών και αγγλικών, ο Maduro δήλωσε: "Όχι στον πόλεμο... Ναι, ειρήνη, για πάντα." Στις 15 Νοεμβρίου, ο Maduro επικαλέστηκε τον ύμνο ειρήνης του τραγουδιστή John Lenon, «Imagine», κατά τη διάρκεια μιας συγκέντρωσης υποστηρικτών. "Κάντε τα πάντα για την ειρήνη, όπως έλεγε ο John Lenon. Φανταστείτε όλους τους ανθρώπους», είπε. 

Καθώς όμως οι εντάσεις συνεχίζουν να κλιμακώνονται, ο Maduro την περασμένη εβδομάδα δεσμεύτηκε να υπερασπιστεί τη χώρα από οποιαδήποτε "ιμπεριαλιστική απειλή." Απευθύνθηκε στο πλήθος στη στρατιωτική ακαδημία Fuerte Tiuna, φορώντας πλήρη πολεμική στολή, κουνώντας ένα σπαθί που ανήκε στον Simon Bolivar, ​​τον εθνικό ήρωα της Βενεζουέλας.

Τι οδηγεί την εχθρική πολιτική του Trump εναντίον του Maduro;

Οι αναλυτές εξωτερικής πολιτικής υποστηρίζουν ότι οι επιθετικές πολιτικές του Trump εναντίον της κυβέρνησης της Βενεζουέλας έχουν τις ρίζες τους στα πετρελαϊκά αποθέματα του Καράκας, τα μεγαλύτερα αποδεδειγμένα αποθέματα στον κόσμο, και στην εδραίωση της υπεροχής των ΗΠΑ στο Δυτικό Ημισφαίριο. Ο Salvador Santino Regilme, πολιτικός επιστήμονας που ηγείται του προγράμματος διεθνών σχέσεων στο Πανεπιστήμιο του Λέιντεν, δήλωσε ότι η Ουάσινγκτον θέλει η Βενεζουέλα να ευθυγραμμιστεί σταθερά με τις στρατηγικές προτιμήσεις των ΗΠΑ αντί αυτών της Κίνας, της Ρωσίας ή του Ιράν.

Η Βενεζουέλα θεωρούνταν αξιόπιστος σύμμαχος των ΗΠΑ κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου κατά τη δεκαετία του 1970. Αλλά όταν ο ιδρυτής του κυβερνώντος Ενωμένου Σοσιαλιστικού Κόμματος και πρώην πρόεδρος, Hugo Chavez, εξελέγη το 1998, οι σχέσεις με την Ουάσινγκτον άρχισαν να επιδεινώνονται. Μετά από μια αποτυχημένη απόπειρα πραξικοπήματος το 2002, ο Chavez τερμάτισε τη συνεργασία με τις αμερικανικές υπηρεσίες δίωξης ναρκωτικών και απέλασε στρατιωτικούς συμβούλους των ΗΠΑ. Επίσης, απώθησε τις αμερικανικές πετρελαϊκές εταιρείες ExxonMobil και ConocoPhillips, αφού εθνικοποίησε τον πετρελαϊκό τομέα, εντείνοντας περαιτέρω τις σχέσεις.

Η Chevron, ένας άλλος αμερικανικός πετρελαϊκός γίγαντας, εξακολουθεί να λειτουργεί στη Βενεζουέλα. Ο Chavez επέκρινε την εμπλοκή των ΗΠΑ στη Λατινική Αμερική και καλλιέργησε δεσμούς με περιφερειακές αριστερές χώρες όπως η Κούβα και η Βολιβία υπό τον πρώην σοσιαλιστή πρόεδρο Evo Morales. Σχηματοποίησε επίσης στενότερους οικονομικούς δεσμούς με τη Ρωσία και την Κίνα. Αφού ο Maduro ανέλαβε τα ηνία από τον Chavez το 2013, οι σχέσεις επιδεινώθηκαν. Κατά τη διάρκεια της πρώτης θητείας του, ο Trump υποστήριξε τους πολιτικούς αντιπάλους του Maduro, αναγνωρίζοντας τον Juan Guaido ως προσωρινό πρόεδρο το 2019.

Η κυβέρνηση Trump παρουσιάζει το κράτος του Maduro ως εγκληματικό συνδικάτο "για να απονομιμοποιήσει όχι μόνο το καθεστώς αλλά και ολόκληρο το πολιτικοοικονομικό μοντέλο που αντιστέκεται σε αυτό το είδος αναδιάρθρωσης," δήλωσε ο Regilme. Ο Adolfo Franco, δικηγόρος και Ρεπουμπλικάνος στρατηγικός αναλυτής, δήλωσε στο ότι ενώ ο Trump δεν έχει καθορίσει ρητά τα επόμενα βήματα, σαφώς επιθυμεί αλλαγή καθεστώτος στη Βενεζουέλα. "Για τον Πρόεδρο Trump, όλα είναι στο τραπέζι. Η επιθυμία του, από την εμπειρία μου στην κυβέρνηση, είναι να αναγκαστεί ο Maduro να αποχωρήσει, είτε ειρηνικά, κάτι που νομίζω ότι μπορεί να είναι μια δύσκολη υπόθεση», είπε ο Franco. "Το κομμάτι της διαπραγμάτευσης είναι δύσκολο λόγω του τεράστιου αριθμού δυνάμεων και των σημάτων που έχουμε στείλει στην περιοχή ότι είμαστε σοβαροί για κάποια θετική αλλαγή στη Βενεζουέλα," πρόσθεσε. "Δεν μπορώ να φανταστώ τον Maduro να διοικεί την κυβέρνηση της Βενεζουέλας. Αυτό δεν είναι στο τραπέζι."

Είναι η Βενεζουέλα η κύρια πηγή εισόδου ναρκωτικών στις ΗΠΑ;

Η κυβέρνηση Trump έχει προωθήσει το αφήγημα της σύνδεσης της Βενεζουέλας με "ναρκοτρομοκρατικά" δίκτυα. Αλλά η κρίση της φαιντανύλης που στοιχίζει τις περισσότερες ζωές στις ΗΠΑ δεν έχει σχεδόν καμία σχέση με το Καράκας. Τα στοιχεία της Υπηρεσίας Δίωξης Ναρκωτικών των ΗΠΑ (DEA) και του Υπουργείου Εξωτερικών προσδιορίζουν σταθερά το Μεξικό, και συγκεκριμένα τα καρτέλ Νέας Γενιάς Σιναλόα και Χαλίσκο, ως τον κόμβο παραγωγής συνθετικών οπιοειδών, χρησιμοποιώντας πρόδρομες ουσίες που εισάγονται από την Κίνα. Η Βενεζουέλα δεν χρησιμεύει καν ως σημαντικός διάδρομος διαμετακόμισης για το ναρκωτικό που εισέρχεται στις ΗΠΑ σε συντριπτικό βαθμό μέσω νόμιμων λιμένων εισόδου, κατά μήκος των νοτιοδυτικών χερσαίων συνόρων και όχι μέσω των θαλάσσιων οδών της Καραϊβικής που αυτή τη στιγμή στοχοποιούνται από το Ναυτικό των ΗΠΑ.

Για την κοκαΐνη, ενώ η Βενεζουέλα φαίνεται να είναι κόμβος διαμετακόμισης, δεν είναι ούτε ο κύριος παραγωγός ούτε ο κυρίαρχος παράγοντας διακίνησης. Η Κολομβία παραμένει ο κορυφαίος καλλιεργητής του ναρκωτικού στον κόσμο. Το μεγαλύτερο μέρος της κοκαΐνης που διέρχεται από τη Βενεζουέλα πηγαίνει στην Ευρώπη. Τον Μάρτιο του 2020, οι ΗΠΑ εκτιμούσαν ότι διακινούνταν διακινούμενοι μέσω της Βενεζουέλας μεταξύ 200 και 250 τόνων κοκαΐνης κάθε χρόνο, αριθμός που αντιστοιχεί στο 13% της εκτιμώμενης παγκόσμιας παραγωγής.

Η στάση άλλων ηγετών

Οι σύμμαχοι των ΗΠΑ στην Ευρώπη έχουν επίσης αντιδράσει στις επιθέσεις της κυβέρνησης Trump στην Καραϊβική. Σε μια συνάντηση των υπουργών Εξωτερικών της Ομάδας των Επτά στην περιοχή Νιαγάρα του Καναδά, ο Γάλλος υπουργός Εξωτερικών Jean-Noel Barrot δήλωσε ότι οι επιθέσεις "παραβιάζουν το διεθνές δίκαιο" και αφορούν και εδάφη της Γαλλίας στην ευρύτερη περιοχή. Ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Marco Rubio ήταν παρών στη συνάντηση.

Πριν αναχωρήσει, δήλωσε στους δημοσιογράφους ότι ναρκωτικά μεταφέρονται επίσης μέσω Βενεζουέλας στην Ευρώπη, επομένως θα πρέπει οι Ευρωπαίου να ευχαριστήσουν τις ΗΠΑ για τη δολοφονία των λαθρεμπόρων. "Δεν νομίζω ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση μπορεί να καθορίσει τι είναι το διεθνές δίκαιο," είπε ο Rubio. "Σίγουρα δεν μπορούν να καθορίσουν το πώς οι Ηνωμένες Πολιτείες υπερασπίζονται την εθνική τους ασφάλεια." Η Κολομβία έχει εκφράσει έντονες αντιδράσεις στις ενέργειες των ΗΠΑ, καθώς μια σύγκρουση θα επηρέαζε τη χώρα, η οποία μοιράζεται σύνορα μήκους 2.219 χιλιομέτρων με τη Βενεζουέλα.

Η Μπογκοτά φιλοξενεί ήδη εκατομμύρια Βενεζουελάνους πρόσφυγες που έχουν εγκαταλείψει τη χώρα λόγω μιας εξουθενωτικής οικονομικής και πολιτικής κρίσης. Ο αριστερός Κολομβιανός πρόεδρος Gustavo Petro, ο οποίος αρνήθηκε να αναγνωρίσει την επανεκλογή του Maduro τον Ιανουάριο, ουσιαστικά διέκοψε τη συνεργασία ασφαλείας με τις ΗΠΑ λόγω των επιθέσεων σε σκάφη.

Ο Petro χαρακτήρισε τον Trump ως "βάρβαρο" που "θέλει να μας τρομάξει" σε συνεντεύξεις του στα αμερικανικά μέσα ενημέρωσης. Έχει χαρακτηρίσει την αμερικανική στρατιωτική ανάπτυξη στην Καραϊβική "αναμφίβολα μια επιθετικότητα κατά της Λατινικής Αμερικής." Ο πρόεδρος της Βραζιλίας Lula da Silva υιοθέτησε μια πιο διπλωματική αλλά εξίσου σταθερή στάση, λέγοντας σε δημοσιογράφους στο Γιοχάνεσμπουργκ της Νότιας Αφρικής ότι "κανένας πρόεδρος άλλης χώρας δεν πρέπει να κάνει υποθέσεις για το πώς θα είναι η Βενεζουέλα..."

Ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών Sergey Lavrov καταδίκασε τις αμερικανικές επιθέσεις ως "απαράδεκτες" σε τηλεοπτικά του σχόλια, προσθέτοντας: "Έτσι ενεργούν, γενικά, οι χώρες χωρίς νόμο, καθώς και όσοι θεωρούν τους εαυτούς τους υπεράνω του νόμου." Ο Κινέζος πρόεδρος Xi Jinping, σε επιστολή του προς τον Maduro στα τέλη Νοεμβρίου, επιβεβαίωσε τα δύο έθνη ως "στενούς φίλους, αγαπητούς αδελφούς και καλούς εταίρους," λέγοντας ότι "η Κίνα αντιτίθεται σθεναρά στην ανάμειξη εξωτερικών δυνάμεων στις εσωτερικές υποθέσεις της Βενεζουέλας υπό οποιαδήποτε πρόφαση."

Yashraj Sharma (Αναδημοσίευση από Al Jazeera)

Επιμέλεια/Απόδοση: Γ.Δ.