Οι “Αδελφοί της Ιταλίας” της Meloni σε διαμάχη με την Τράπεζα της Ιταλίας για τα αποθέματα χρυσού

Τα υποχρεωμένα κράτη της Ε.Ε., είναι υποχρεωμένα να εφαρμόσουν μια δημοσιονομική τάξη. Να συμμαζέψουν τα οικονομικά τους. Να μην έχουν ελλείμματα. Να μειώσουν τα χρέη τους. Αυτό συνεπάγεται λαϊκη δυσαρέσκεια και λιγότερες ψήφοι. Η θεαματική άνοδος της τιμής του χρυσού, αποτελεί για τους λαϊκιστες πειρασμό. Θέλουν να βάλουν στο χέρι τα "ασημικά" των κρατών, για να μειώσουν ονομαστικά το χρέος και να μπορούν πάλι να φορτώνουν στις πλάτες των επόμενων γενεών χρέη και ελλείμματα.    

Το κόμμα "Αδελφοί της Ιταλίας" της Giorgia Meloni ξεκινά μια διαμάχη με την κεντρική τράπεζα της χώρας, η οποία ασκεί επιρροή, σχετικά με τα αποθέματα χρυσού, εντείνοντας τη σύγκρουση μεταξύ της κυβέρνησης και της τεχνοκρατικής ελίτ της χώρας. Τον περασμένο μήνα, ο  Lucio Malan, επικεφαλής των "Αδελφών της Ιταλίας" στη Γερουσία και στενός σύμμαχος της Meloni, κατέθεσε μια τροπολογία στον προϋπολογισμό του 2026 που θα επιβεβαιώνει την ιδιοκτησία του ιταλικού κράτους στα αποθέματα χρυσού αξίας σχεδόν €290 δισ. που κατέχει η Τράπεζα της Ιταλίας.

Με την πρώτη ματιά, φαίνεται αρκετά σαφές γιατί προέκυψε αυτή η τροπολογία. Η Ιταλία έχει ένα εκπληκτικό χρέος στα βιβλία της, περίπου το 140% του εθνικού ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος, και βρίσκεται υπό αυστηρές εντολές της ΕΕ να περιορίσει το έλλειμμά της, με αποτέλεσμα μια διαρκή δημοσιονομική πίεση.

Επομένως, μπορεί να φαίνεται λογικό να θέλουμε λεηλατήσουμε το τρίτο μεγαλύτερο απόθεμα χρυσού στον κόσμο για να αποπληρώσουμε το δεύτερο μεγαλύτερο χρέος της Ευρώπης. Ο πειρασμός να το κάνουμε αυτό γίνεται όλο και πιο έντονος μέρα με τη μέρα: Η αξία του αποθέματος της Τράπεζας έχει αυξηθεί κατά 60% τον τελευταίο χρόνο, χάρη σε ένα παγκόσμιο ράλι στην τιμή τοου μετάλου, οφειλόμενο σε μεγάλο βαθμό στις αγορές άλλων κεντρικών τραπεζών. Όμως, όπως συνήθως στην Ιταλία, τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά. Καταρχάς, η τροπολογία δεν υπονοεί τη χρήση του χρυσού για κάποια συγκεκριμένη χρήση, αλλά απλώς ισχυρίζεται ότι ο χρυσός είναι ιδιοκτησία του ιταλικού λαού.

"Τίποτα δεν πρόκειται να μεταβιβαστεί," δήλωσε ο ίδιος ο Malan στο POLITICO. "Αυτός ο χρυσός ανήκε πάντα στον ιταλικό λαό και αυτό δεν πρόκειται να αλλάξει." Απέρριψε "ακόμα και το πιο μακρινό σενάριο ότι ακόμη και το μικρότερο ποσοστό των αποθεμάτων χρυσού ενδέχεται να πωληθεί." Εξίσου καλά. Τρεις προηγούμενοι πρωθυπουργοί - οι, Romano Prodi, Silvio Berlusconi και  Giuseppe Conte - είχαν όλοι βάλει στο μάτι παρόμοια σχέδια για να θέσουν τον χρυσό υπό πιο άμεσο κυβερνητικό έλεγχο. Αλλά αυτά τα σχέδια - το τελευταίο από τα οποία ήταν μόλις πριν από έξι χρόνια - ναυάγησαν όλα λόγω των αντιρρήσεων της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας.

Ο επικεφαλής του κόμματος της Meloni στη Γερουσία, Lucio Malan

"Αυτή η πρόταση δεν έχει καμία πιθανότητα να υλοποιηθεί," δήλωσε ο Lucio Pench, καθηγητής με εξειδίκευση στην οικονομική διακυβέρνηση και μέλος του think tank Bruegel, επισημαίνοντας τη "σαφή σύγκρουση" με τη Συνθήκη της ΕΕ.

Αλλά αν η τροπολογία είναι ουσιαστικά απλώς συμβολική πράξη, τίθεται το ερώτημα - ποιος ακριβώς είναι ο πρακτικός στόχος της;

Μια βολή στην άλλη άκρη

Κάποιοι τη βλέπουν ως μια προειδοποιητική βολή προς την Τράπεζα της Ιταλίας, υποστηρίζοντας ότι ο Malan, ως επικεφαλής της Γερουσίας της Meloni, είναι απίθανο να ενήργησε χωρίς τη συγκατάθεση της πρωθυπουργού (ο ίδιος ο Malan δεν σχολίασε αν ο Meloni ενέκρινε την τροπολογία). Στους διαδρόμους της ίδιας της Τράπεζας, πίσω από τη νεοκλασική πρόσοψή της στη Via Nazionale στην καρδιά της Ρώμης, η κίνηση προκάλεσε ανησυχία στα υψηλότερα επίπεδα. "Μπορώ να σας διαβεβαιώσω ότι οι άνθρωποι στην τράπεζα είναι έξαλλοι," δήλωσε εξοργισμένος ένας αξιωματούχος, προσθέτοντας ότι η πρόταση είναι παράνομη βάσει της νομοθεσίας της ΕΕ. "Η κυβέρνησή μας - ακόμη και αν αποτελείται από κλέφτες - δεν μπορεί να κλέψει από την κεντρική τράπεζα, ακόμη και αν το ψηφίσει σε νόμο."

Η Τράπεζα της Ιταλίας αρνήθηκε να το σχολιάσει, αλλά αρκετοί αξιωματούχοι της Τράπεζας παραδέχτηκαν κατ' ιδίαν ότι η κίνηση αυτή συνάδει με ένα αυξανόμενο αίσθημα ανταγωνισμού από την κυβέρνηση Meloni. Η Τράπεζα ανέκαθεν προκαλούσε την οργή της λαϊκιστικής δεξιάς, η οποία την κατηγορεί ποικιλοτρόπως για τη διάβρωση των πραγματικών μισθών σε διάστημα τριών δεκαετιών και για την πτώση του αείμνηστου Silvio Berlusconi. Αλλά ένας τέτοιος ανταγωνισμός συνάδει επίσης με μια ευρύτερη τάση σε ολόκληρο τον Δυτικό κόσμο, όπου οι βαθιά χρεωμένες κυβερνήσεις στηρίζονται στις κεντρικές τους τράπεζες, καθώς οι δημοσιονομικές ανάγκες γίνονται πιο πιεστικές και καθώς η δυσαρέσκεια με την τεχνοκρατική διαχείριση της οικονομίας αυξάνεται.

Οι επιθέσεις του προέδρου των ΗΠΑ Donald Trump στην Ομοσπονδιακή Τράπεζα φέτος ήταν το πιο ξεκάθαρο παράδειγμα, αλλά, όπως δήλωσε ένας αξιωματούχος της ΕΚΤ στο POLITICO, "η ανεξαρτησία των κεντρικών τραπεζών δεν είναι μόνο πρόβλημα των ΗΠΑ - υπάρχει μια μορφή καταπάτησης παγκοσμίως." Υπάρχουν ενδείξεις ότι οι κάποτε στενές σχέσεις μεταξύ της Μελόνι και του διοικητή της Τράπεζας Fabio Panetta - τον οποίο έφερε από την έδρα της ΕΚΤ στη Φρανκφούρτη - έχουν ψυχρανθεί. Πράγματι, ο Panetta αρχικά λοιδωρήθηκε από ορισμένους εντός της Τράπεζας για τον προφανή "σεβασμό" του προς την πρωθυπουργό.

Ωστόσο, ορισμένοι αξιωματούχοι πιστεύουν ότι η σχέση ήταν τεταμένη όταν ο επικεφαλής έρευνας της Τράπεζας, Fabrizio Balassone, επέκρινε ένα σχέδιο προϋπολογισμού της κυβέρνησης τον περασμένο μήνα, υπονοώντας ότι οι φορολογικές περικοπές που απευθύνονταν στις μεσαίες τάξεις ήταν πιο ωφέλιμες για τους πλούσιους Ιταλούς παρά για τους φτωχούς. Αξιωματούχοι της τράπεζας υποστήριξαν ότι η ανάλυση ήταν καθαρά τεχνοκρατική - "Ήταν, σαν, δύο συν δύο ίσον τέσσερα," ανέφερε ένας αξιωματούχος υπερασπιζόμενος τον Balassone - όμως προκάλεσε θύελλα αντιδράσεων στον φιλικό  προς την Meloni, Τύπο.

Ο διοικητής της Τράπεζας της Ιταλίας, Fabio Panetta